თეა შუბლაძე.

რა არის სტრესი?

სტრესი ეს არის ფიზიკური, მენტალური და ემოციური დაძაბულობა.

XXI საუკუნეში დღითიდღე უფრო აქტუალური ხდება სტრესთან გამკლავება.

ყოველდღიურად ათასობით თითქოს ერთი შეხედვით უმნიშვნელო წვრილმანი იწვევს სტრესს.

ცნობილია, რომ ყველა დაავადების სათავე ნერვებია ამიტომ ვფიქრობ, სტრესთან გამკლავება, მისი განეიტრალება და მართვის უნარი ადამიანის ჯანმრთელობის წინაპირობაა.

რა არის ნევროზი?

ნევროზი ხშირ შემთხვევაში ეს არის ღრმა ფსიქოლოგიური კონფლიქტი, რომლის გადალახვა პაციენტმა ვერ მოახერხა.

ნევროზი ვიცით, რომ ეს არის ცივილიზაციის დაავადება, საინტერესოა ის ფაქტი, რომ პაციენტები, რომლებიც შედარებით დიდ ქალაქში ცხოვრობენ უფრო ხშირად მოგვმართავენ მენტალური და ფსიქოლოგიური პრობლემებით, ვიდრე ვინც რაიონიდან ჩამოდის, მათ გაცილებით იშვიათად ან ნაკლები სიმწვავით აქვთ შფოთვითი დარღვევები.დღესაც მყავდა პაციენტი, რომელსაც გარდატეხის ასაკში დასჭირდა არითმიების გამო პეისმეიკერის იმპლანტაცია. სავარაუდოდ ემოციური ლაბილობაც იყო ერთ-ერთი წამყვანი ფაქტორი პაროქსიზმული შეტევების განვითარების,ამჟამად კი მომმართა შფოთვის, ძილის დარღვევისა და ემოციური ლაბილობის გამო. აღნიშნა, რომ თუ სოფელში ჩავა რამოდენიმე დღეც საკმარისია და არაფერი აღარ აწუხებს.

მიზეზი ნათელია, ბუნებასთან მუდმივი კონტაქტი და ურთიერთობის მრავალფეროვნება განაპირობებს ვფიქრობ სტრესის შემცირებას.

რა აპროვოცირებს ძირითადად ნევროზის განვითარებას?

ფიზიკური და გონებრივი გადაძაბვა, მუდმივი დაძაბულობა, მკაცრად გაწერილი გრაფიკი, ეგრეთ წოდებული „მენეჯერის სინდრომი“ და ასევე მუშაობისა და დასვენების დროის არარაციონალური გადანაწილება იწვევს დისკომფორტს, შინაგან დისბალანს,რასაც მივყავართ გუნება -განწყობის დაქვეითებამდე, პანიკურ -შფოთვით ატაკებამდე, დეპრესიამდე ნევროზის განვითარებამდე. აქვე ჩნდება ადვილად დაღლილობისა და ქრონიკული დაღლილობის შეგრძნება. ხშირად პაციენტები უჩივიან, რომ იღვიძებენ დაღლილები, აქვთ საერთო სისუსტე ე.წ.ასთენიური სიდრომი, რაც ხშირად ასევე ასოცირდება პოსტკოვიდურ მდგომარეობასთან.

რა არის იპოქონდრული ნევროზი?

პრაქტიკაში საკმაოდ ხშირად გვხვდება იპოქონდრიული ნერვოზი, ეს არის რაიმე დაავადების უსაფუძვლო შიში. არცთუ ისე იშვიათად მოგვმართავენ პაციენტები, რომლებსაც უამრავი კვლევა აქვთ ჩატარებული არარსებული დაავადების ძიებაში. ხშირ შემთხვევაში კვლევა ტარდება პაციენტის დამშვიდების მიზნითაც, რომ შეწყვიტოს არარსებულზე ფიქრი.

ვიცით, რომ ფიქრები მატერიალიზდება, ამიტომ უნდა ვეცადოთ, რომ ჩვენი ფიქრები ყოველთვის იყოს პოზიტიური. ძირითადად პაციეტს ვეხმარებით, რომ დროულად დაიბრუნოს საკუთარი თავში შინაგანი წონასწორობა.

რამდენად ეფექტურია ანტიდეპრესანტებით მკურნალობა და რა უნდა გავითვალისწინოთ?

სტატისტიკურად ბოლო მონაცემებით, საკმაოდ გახშირდა ანტიდეპრესანტებით მკურნალობა, კერძოდ 6 წლის მანძილზე დაახლოებით 35%-ით გაიზარდა. რისი მიზეზიც ძირითადად არის მენტალური პრობლემების სიხშირის გაზრდა.

თუმცა მინდა აღვნიშნო, რომ ანტიდეპრესანტების დანიშვნა უნდა მოხდეს აუცილებლად ექიმის მიერ, რათა თავიდან იქნას აცილებული გარკვეული გვერდითი მოვლენები.მაგ.: ზოგიერთი მათგანი მოქმედებს თვალშიდა წნევაზე, ზოგიც იწვევს პროლაქტინის დონის მომატებას და ა. შ. შესაბამისად მინიმუმ გლაუკომის და ჰიპოფიზის ადენომების დროს არ უნდა დაინიშნოს.

საიდან იმართება ჩვენი ემოციები?

პირველ რიგში ამ მხრივ უნდა ვახსენოთ ლიმბური სისტემა რომლის შემადგენლობაში შედის თავის ტვინის სხვადასხვა სტრუქტურები მათ შორის ჰიპოკამპი, ჰიპოთალამუსი, ამიგდალა და სხვა.აღნიშნული მჭიდროდაა დაკავშირებული შინაგან იმპულსებთან, ემოციებთან, მეხსიერებასთან. კერძოდ აღნიშნული სისტემა აკონტორელბს ისეთ ფუნქციებს, როგორებიცაა აფექტი/ემოციურობა, სენსორული პროცესები, მეხსიერება, დროის აღქმა, ყურადღება, ცნობიერება, ინსტინქტები, მოტორული ქცევა.

ამიტომ მის გამართულ ფუნქციონირებაზეა დამოკიდებული ალცჰაიმერის, შიზოფრენიის, პარკინსონის,ეპილეფსიის და სხვა დაავადებების განვითარების რისკის შემცირება.

ქრონიკული სტრესი როგორ მოქმედებს ჰორმონალურ ფონზე და რა იწვევს წონაში მატებას?

სტრესის ფონზე თირკმელზედა ჯირკვლის მიერ გამოიყოფა სტეროიდული ჰორმონი კორტიზოლი, რომელიც მონაწილებს ცილების, ცხიმებისა და ნახშირწყლების მეტაბოლიზმში, არტერიული წნევის ნორმალიზებაში, გლუკოზის დონის დაბალანსებაში, სტრესის განეიტრალებაში. სწორედ ამიტომ კორტიზოლის მატების ფონზე ხდება ნივთიერებათა ცვლის დარღვევა და წონაში მატება.

ასევე მნიშვნელოვანია იმის ცოდნა, რომ ფარისებრ ჯირკვალზე არამარტო რადიაცია არამედ სტრესიც ძალიან მოქმედებს. აუცილებელია პაციენტებთან, რომლებსაც აქვთ ემოციური ლაბილობა, უძილობა ან შფოთვითი დარღვევები გამოვიკვლიოთ ფარისებრი ჯირკვალი.

რომელი მიკროელემენტების ნაკლებობა იწვევს დეპრესიას და ფსიქოლოგიურ პრობლემებს?

ბოლო პერიოდში ასევე ხშირად ინიშნება ლითიუმის განსაზღვრა ფსიქოლოგიური პრობლემების დროს,რადგან მისი ნაკლებობა იწვევს მენტალურ დარღვევებს,ყველაზე ხშირად კი ბიპოლარულ აშლილობას..

ბოლო რამდენიმე წლის მანძილზე ჩატარებულმა კვლევებმა დაადასტურა, რომ В-12 ჯგუფის ვიტამინების,[i]სელენის,თუთიის და ფოლიუმის მჟავის ნაკლებობაც იწვევს დეპრესიას და სახვა ფსიქიკურ პრობლემებს.

რას ურჩევდით მკიხველს?

ექიმთან დროული მისვლა ხშირ შემთხვევაში ეხმარება პაციენტს, რომ არ გაურთულდეს მდგომარეობა და არ გახდეს ნევროლოგის მიერ უმართავი, დაგვიანებით ეტაპზე საჭირო ხდება ფსიქიატრის ჩართულობაც. ზოგადად, როგორც სახლს სჭირდება დასუფთავება, ასევე ვიტყოდი ფსიქიკასაც, რათა არასაჭირო ემოციები დროულად წაიშალოს მეხსიერებიდან და გასუფთავდეს გონება.

ვაკვირდები და დღეგრძელ პაციენტებს აქვთ ერთი საერთო სტაბილურად მშვიდი ხასიათი, იციან რა დროს არ ინერვიულონ, უყვართ მოძრაობა და იკვებებიან ზომიერად და რეჟიმით, იშვიათად მინახავს, რომ ჰქონდეთ ჭარბი წონა.

გარდა ამისა ჯანმრთელობის ფორმულა ზოგადად ვფიქრობ არის სუფთა ჰაერი, ვარჯიში-მოძრაობა,წყლის საჭირო რაოდენობით მიღება, ზომიერი, ბალანსირებული კვება, პოზიტიურ ადამიანებთან ურთიერთობა და სრულფასოვანი ძილი.