რა არის სეროტონინი და რა გავლენა აქვს ჯანმრთელობაზე
სეროტონინი და განწყობა
სეროტონინი ცნობილია, როგორც ბედნიერების ჰორმონი, რადგან, ის მნიშვნელოვან როლს თამაშობს განწყობის რეგულირებაში, ხოლო ტვინში სეროტონინის დაბალი დონე ასოცირდება დეპრესიასთან.
მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს კავშირი სეროტონინის დაბალ დონესა და დეპრესიას შორის, არ არის ბოლომდე დამტკიცებული სეროტონინის დაბალი დონე იწვევს დეპრესიას თუ დეპრესია იწვევს სეროტონინის დონის დაქვეითებას.
როგორც ნეიროტრანსმიტერი, სეროტონინი აგზავნის შეტყობინებებს თავის ტვინის ნერვულ უჯრედებს შორის. ეს ხდის სეროტონინს მნიშვნელოვან მოლეკულად ფსიქიკურ ჯანმრთელობასა და ტვინის ფუნქციონირებისათვის.
სეროტონინის როლი ტვინის ფუნქციონირებაში
დეპრესიის გარდა, სეროტონინს შეუძლია გარკვეული როლი შეასრულოს ტვინისა და ფსიქიკური ჯანმრთელობის სხვა დარღვევებში, მათ შორის შფოთვითი აშლილობა, პოსტტრავმული სტრესული აშლილობა და ეპილეფსიაც კი.
სეროტონინი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს სხეულის ბევრ სხვა ფუნქციაშიც. ის მონაწილეობს საჭმლის მონელებაში, ნაწლავის ფუნქციონირებაში და ნაწლავის მოძრაობაში, ძვლების ჯანმრთელობასა და ძილში.
სეროტონინი არის მელატონინის წინამორბედი, ქიმიური ნივთიერება, რომელიც ხელს უწყობს სხეულის ძილ-ღვიძილის ციკლის რეგულირებას.
სეროტონინის ძალიან მაღალი ან ძალიან დაბალი დონე დაკავშირებულია დაავადებებთან, როგორიცაა გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომი, გულის დაავადება და ოსტეოპოროზი.
ნაწლავის ბაქტერიები და სეროტონინის წარმოება
მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ნაწლავის ბაქტერიები ხელს უწყობენ სეროტონინის გამომუშავებას და რომ ორგანიზმში სეროტონინის მარაგის უმეტესი ნაწილი რეალურად გვხვდება კუჭისა და ნაწლავების ლორწოვან გარსში.
უცნობია, გავლენას ახდენს თუ არა ნაწლავში სეროტონინის დონის ცვლილება ტვინის აქტივობაზე. ზოგიერთი მკვლევარი ვარაუდობს, რომ ნაწლავში შემავალი სეროტონინი ასტიმულირებს ნერვს, რომელიც აკავშირებს საჭმლის მომნელებელ ტრაქტს ტვინთან.
სეროტონინი არ არის საკვებში, მაგრამ მისი წინამორბედი, ტრიპტოფანი, არის. ტრიპტოფანი არის აუცილებელი ამინომჟავა, რომელიც მნიშვნელოვანია სეროტონინის წარმოებაში. მეცნიერებმა აჩვენეს, რომ დიეტაში შემავალი ტრიპტოფანი დაკავშირებულია ტვინში სეროტონინის დონის მატებასთან, დიეტური ტრიპტოფანის დაბალი დონე კი იწვევს ტვინის სეროტონინის დონის დაქვეითებას.
ტრიპტოფანი გვხვდება ცილებით მდიდარ საკვებში. ტრიპტოფანის შემცველი საკვები მოიცავს: კვერცხი, თხილი დამარცვლეული, სოიო, ყველი.
ზოგიერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ ტრიპტოფანით მდიდარი საკვების მიღებამ შეიძლება გაზარდოს ტვინში სეროტონინის დონე და დაეხმაროს დეპრესიის სიმპტომების მკურნალობას.
კვლევების უმეტესობა მიუთითებს, რომ სეროტონინის მომატების ხარისხი, რომელიც შეიძლება მიიღოთ მაღალი ტრიპტოფანის შემცველი საკვებით, მცირეა. ეს იმიტომ ხდება, რომ ტრიპტოფანით მდიდარი საკვები, როგორც წესი, მდიდარია სხვა ამინომჟავებითაც - და ეს მოლეკულები ერთმანეთს კონკურენციას უწევენ ერთმანეთს ტვინში შეღწევისათვის.
სეროტონინის დონის ზედმეტად გაზრდამ შეიძლება გამოიწვიოს სერიოზული გვერდითი მოვლენები, მათ შორის გულის პრობლემები.
სეროტონინის სინდრომი, რომელსაც ასევე უწოდებენ სეროტონინის ტოქსიკურობას, არის იშვიათი, მაგრამ პოტენციურად სიცოცხლისთვის საშიში მდგომარეობა, რომელიც შეიძლება მოხდეს მაშინ, როდესაც სეროტონინის დონე ძალიან მაღალია.
სეროტონინის სინდრომი უმეტესად ვითარდება დიდი რაოდენობით ანტიდეპრესანტების მიღებისას, ანტიდეპრესანტების დოზის გაზრდისას ან როდესაც ერთდროულად მიიღება ორი წამალი, რომლებიც ზრდის ორგანიზმში სეროტონინის დონეს, რაც იწვევს ტვინში ჭარბი სეროტონინის დაგროვებას.
თუ თქვენ იღებთ რომელიმე ამ მედიკამენტს, აუცილებლად წაიკითხეთ შეფუთვის ეტიკეტები სეროტონინის სინდრომის პოტენციური რისკის შესახებ გაფრთხილებისთვის. დაელაპარაკეთ თქვენს ექიმს, თუ რაიმე შეკითხვა გექნებათ.
სეროტონინის სინდრომის სიმპტომები ჩვეულებრივ ვლინდება რამდენიმე წუთიდან რამდენიმე საათის შემდეგ.
სიმპტომები შეიძლება მოიცავდეს: სწრაფ გულისცემას, ტემპერატურის მომატებას, არტერიული წნევის გაზრდას, ძლიერ ოფლიანობას, სწრაფ სუნთქვას, მოუსვენრობას, კანის გამოშრობას, კანკალს, თავის ტკივილს, დიარეას, გუგების გაფართოებას, გულისრევას, კრუნჩხვას, კოორდინაციის დაკარგვას, დაბნეულობას, ჰალუცინაციებს.
დაუყოვნებლივ დაურეკეთ ექიმს, თუ ფიქრობთ, რომ შესაძლოა გქონდეთ სეროტონინის სინდრომის სიმპტომები. სიმპტომები შეიძლება განსხვავდებოდეს მსუბუქიდან მძიმემდე. მძიმე სეროტონინის სინდრომის მქონე პაციენტებს შეიძლება დასჭირდეთ ჰოსპიტალიზაცია ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში.