დეპრესია (დიდი დეპრესიული აშლილობა): დიაგნოსტიკა, პათოფიზიოლოგია და მკურნალობის თანამედროვე მიდგომები - მკურნალი.გე

ენციკლოპედიაგამომთვლელებიფიტნესიმერკის ცნობარიმთავარიკლინიკებიექიმებიჟურნალი მკურნალისიახლეებიქალიმამაკაციპედიატრიასტომატოლოგიაფიტოთერაპიაალერგოლოგიადიეტოლოგიანარკოლოგიაკანი, კუნთები, ძვლებიქირურგიაფსიქონევროლოგიაონკოლოგიაკოსმეტოლოგიადაავადებები, მკურნალობაპროფილაქტიკაექიმები ხუმრობენსხვადასხვაორსულობარჩევებიგინეკოლოგიაუროლოგიაანდროლოგიარჩევებიბავშვის კვებაფიზიკური განვითარებაბავშვთა ინფექციებიბავშვის აღზრდამკურნალობასამკურნალო წერილებიხალხური საშუალებებისამკურნალო მცენარეებიდერმატოლოგიარევმატოლოგიაორთოპედიატრავმატოლოგიაზოგადი ქირურგიაესთეტიკური ქირურგიაფსიქოლოგიანევროლოგიაფსიქიატრიაყელი, ყური, ცხვირითვალიკარდიოლოგიაკარდიოქირურგიაანგიოლოგიაჰემატოლოგიანეფროლოგიასექსოლოგიაპულმონოლოგიაფტიზიატრიაჰეპატოლოგიაგასტროენტეროლოგიაპროქტოლოგიაინფექციურინივთიერებათა ცვლაფიტნესი და სპორტიმასაჟიკურორტოლოგიასხეულის ჰიგიენაფარმაკოლოგიამედიცინის ისტორიაგენეტიკავეტერინარიამცენარეთა მოვლადიასახლისის კუთხემედიცინა და რელიგიარჩევებიეკოლოგიასოციალურიპარაზიტოლოგიაპლასტიკური ქირურგიარჩევები მშობლებსსინდრომიენდოკრინოლოგიასამედიცინო ტესტიტოქსიკოლოგიამკურნალობის მეთოდებიბავშვის ფსიქოლოგიაანესთეზიოლოგიაპირველი დახმარებადიაგნოსტიკაბალნეოლოგიააღდგენითი თერაპიასამედიცინო ენციკლოპედიასანდო რჩევები

რომელი 2 სიმპტომიდან ერთ-ერთი მაინც უნდა ჰქონდეს პაციენტს, დეპრესიული აშლილობის დიაგნოზი რომ დაისვას?

იგი არ არის უბრალო სევდა ან გუნება-განწყობის ხანმოკლე დაქვეითება. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, დეპრესია მსოფლიოში ინვალიდობის ერთ-ერთი წამყვანი მიზეზია და მილიონობით ადამიანს აწუხებს.

გამომწვევი მიზეზები

დეპრესიის გამომწვევი მიზეზი კომპლექსურია და მოიცავს ბიოლოგიურ, გენეტიკურ, ფსიქოლოგიურ და სოციალურ ფაქტორებს.

ბიოლოგიური ფაქტორები:

  • ნეიროტრანსმიტერები (ნეირომედიატორები): ტრადიციული "მონოამინური ჰიპოთეზის" მიხედვით, დეპრესია დაკავშირებულია თავის ტვინში ნეიროტრანსმიტერების (სეროტონინი, ნორადრენალინი, დოფამინი) დისბალანსთან. თუმცა, უახლესი კვლევები მიუთითებს, რომ ეს ჰიპოთეზა ზედმეტად გამარტივებულია და დაავადება ბევრად უფრო რთული ნეიროქიმიური პროცესია.

  • ნეიროენდოკრინული დისრეგულაცია: ხშირად აღინიშნება ჰიპოთალამუს-ჰიპოფიზ-თირკმელზედა ჯირკვლის მარეგულირებელი სისტემის დარღვევა, რაც იწვევს სტრესის ჰორმონის – კორტიზოლის – მომატებულ სეკრეციას.

  • ნეიროპლასტიკურობა და ნეიროგენეზი: კვლევები აჩვენებს, რომ დეპრესიის დროს შეიძლება შემცირდეს ნეიროგენეზი (ახალი ნეირონების წარმოქმნა) ჰიპოკამპში და დაზიანდეს ნეირონული კავშირები.

გენეტიკური და გარემო ფაქტორები:

  • გენეტიკა: დეპრესიის ოჯახური ისტორია ზრდის რისკს, რაც მიუთითებს გენეტიკური წინასწარგანწყობის არსებობაზე.

  • სტრესი და ტრავმა: ცხოვრებისეული სტრესული მოვლენები, ადრეული ასაკის ტრავმები და ქრონიკული სტრესი მნიშვნელოვან ტრიგერებს წარმოადგენს.

კლინიკური სურათი და დიაგნოსტიკა

დიდი დეპრესიული აშლილობის დიაგნოზი ისმება ამერიკის ფსიქიატრთა ასოციაციის (APA) DSM-5 კრიტერიუმების მიხედვით. დიაგნოზისთვის, სიმპტომები უნდა გრძელდებოდეს მინიმუმ ორი კვირის განმავლობაში და უნდა აღინიშნებოდეს ცვლილება პაციენტის ნერვული სისტემის წინა პერიოდში ფუნქციონირებასთან შედარებით.

ძირითადი სიმპტომები (მინიმუმ 5 უნდა იყოს წარმოდგენილი, რომელთაგან ერთი აუცილებლად არის 1 ან 2):

  1. დეპრესიული განწყობა თითქმის მთელი დღის განმავლობაში, თითქმის ყოველდღიურად.

  2. ინტერესის ან სიამოვნების დაკარგვა (ანჰედონია) თითქმის ყველა აქტივობის მიმართ.

  3. წონის ან მადის მნიშვნელოვანი ცვლილება.

  4. უძილობა (ინსომნია) ან ჭარბი ძილი (ჰიპერსომნია) თითქმის ყოველდღიურად.

  5. ფსიქომოტორული აჟიტაცია ან რეტარდაცია.

  6. დაღლილობა ან ენერგიის დაქვეითება.

  7. უსარგებლობის ან გადაჭარბებული დანაშაულის განცდა.

  8. კონცენტრაციის ან გადაწყვეტილების მიღების უნარის დაქვეითება.

  9. განმეორებადი ფიქრები სიკვდილზე, სუიციდზე ან სუიციდური მცდელობა.

მკურნალობის თანამედროვე მიდგომები

დეპრესიის მკურნალობა მულტიდისციპლინურია და მოიცავს ფსიქოთერაპიას, ფარმაკოთერაპიას და ცხოვრების წესის ცვლილებებს.

1. ფსიქოთერაპია

ფსიქოთერაპია (ან "საუბრით თერაპია") დეპრესიის მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის ფორმების მკურნალობის ქვაკუთხედია, თუმცა ხშირად გამოიყენება მედიკამენტებთან კომბინაციაში.

  • კოგნიტურ-ქცევითი თერაპია: მიზნად ისახავს უარყოფითი აზრებისა და ქცევითი სქემების იდენტიფიცირებას და შეცვლას.

  • ინტერპერსონალური თერაპია: ფოკუსირებულია პაციენტის სოციალური და ინტერპერსონალური პრობლემების გაუმჯობესებაზე.

2. ფარმაკოთერაპია

მედიკამენტები ძირითადად მიზნად ისახავს ტვინის ნეიროქიმიური ბალანსის აღდგენას.

  • სეროტონინის უკუმიტაცების სელექტიური ინჰიბიტორები: ყველაზე ხშირად ინიშნება პირველ რიგში (მაგ. ფლუოქსეტინი, სერტრალინი, ესციტალოპრამი). ისინი ზრდიან სეროტონინის დონეს სინაფსურ ნაპრალში.

  • სეროტონინისა და ნორადრენალინის უკუმიტაცების ინჰიბიტორები: (მაგ. ვენლაფაქსინი, დულოქსეტინი) მოქმედებს ორივე ნეიროტრანსმიტერზე (სეროტონინსა და ნორადრენალინზე).

  • ატიპური ანტიდეპრესანტები: სხვა მექანიზმებით მოქმედი პრეპარატები (მაგ. ბუპროპიონი, მირტაზაპინი).

3. სხვა ჩარევები

  • ელექტროკონვულსიური თერაპია: გამოიყენება მძიმე, სიცოცხლისათვის საშიში ან რეზისტენტული დეპრესიის დროს.

  • ტრანსკრანიალური მაგნიტური სტიმულაცია: არანებაყოფლობითი პროცედურა, რომელიც იყენებს მაგნიტურ ველებს თავის ტვინის ნერვული უჯრედების სტიმულირებისთვის.

დეპრესია არის დაავადება, რომელიც საჭიროებს დროულ დიაგნოსტიკასა და კომპეტენტურ მკურნალობას. ცნობიერების ამაღლება და სტიგმის დაძლევა კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, რათა დაავადებულმა პირებმა თავისუფლად მიმართონ სამედიცინო დახმარებას. მკურნალობის თანამედროვე მიდგომები, ფსიქოთერაპიისა და ფარმაკოთერაპიის ჩათვლით, უმეტეს შემთხვევაში იძლევა მდგომარეობის გაუმჯობესების და ცხოვრების ხარისხის აღდგენის საშუალებას.