თინათინ გოცაძე

ჩვენ ხიზილალას ფერის მიხედვით მოვიხსენიებთ – წითელი და შავი ხიზილალა. სპეციალისტები კი ამ ძვირფას პროდუქტს თევზის სახეობის მიხედვით განასხვავებენ, შესაბამისად, გამოყოფენ ზუთხისებრთა (იმავე თართისებრთა) და ორაგულისებრთა ხიზილალას. საუკეთესო და ყველაზე ღირებული ზუთხისებრთა ოჯახის ხიზილალაა. 100 გრამი ასეთი პროდუქტი შეიცავს 280 კალორიას, მაშინ როცა იმავე რაოდენობის ხორცი და რძე – შესაბამისად 120 და 70 კალორიას.

წითელი ხიზილალის წარმოება პირველად XX საუკუნეში იაპონელებმა დაიწყეს, მოგვიანებით კი – რუსებმაც თავიანთი მეთოდით. წითელი ხიზილალის სასარგებლო თვისებებს არაერთი ლეგენდა უკავშირდება. ხალხური მედიცინა მას რეკომანდაციას უწევს სხვადასხვა დაავადების დროს – სისხლნაკლებობისას, ჭარბი წონისა და მასის ნაკლებობის შემთხვევაში, ფარისებრი ჯირკვლის პათოლოგიებისა და სიმსივნური დაავადებების დროს.

ოფიციალური მედიცინაც ხიზილალას უძვირფასეს, მეტად ღირებულ და მნიშვნელოვან საკვებ პროდუქტად აღიარებს. წითელი ხიზილალა შეიცავს 32%-მდე ადვილად შესათვისებელ ცილას, რომელიც ბავშვის მოზარდი ორგანიზმისათვის განსაკუთრებით აუცილებელია. მნიშვნელოვანია მათთვისაც, ვინც კუნთოვანი მასის გაზრდას ან ჯანმრთელობის აღდგენას ცდილობს. საქმე ის არის, რომ წითელი ხიზილალის ცილა ბევრად სწრაფად და ადვილად შეითვისება ორგანიზმის მიერ, ვიდრე ხორცსა და რძის პროდუქტებში შემავალი ცილები.

საყურაღებოა ისიც, რომ ხიზილალა პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავების წყაროა, იმ მჟავებისა, რომელთაც ადამიანის ორგანიზმი ვერ ასინთეზებს. პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავები (F ვიტამინი) შეუცვლელია სისხლძარღვებისათვის და საზოგადოდ, უჯრედულ დონეზე მიმდინარე ნივთიერებათა ცვლის პროცესებისათვის. აღნიშნული მჟავები ამცირებს ათეროსკლეროზისა და გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებათა რისკს. ხიზილალა შეიცავს ფოლიუმის მჟავას, A, D, E ვიტამინებს.

A ვიტამინი მნიშვნელოვანია მხედველობისათვის, აქტიური ზრდისა და ავადმყოფობის შემდეგ სწრაფად გამოჯანმრთელებისათვის. ის აუცილებელია ორგანიზმის ყველა უჯრედისათვის, განსაკუთრებით – კანისა და ლორწოვანებისათვის.

E ვიტამინი ძლიერი ანტიოქსიდანტია ანუ ახალგაზრდობის ვიტამინი. ის განსაკუთრებით აუცილებელია ქალებისათვის. მისი მეორე სახელწოდებაა ტოკოფეროლი, რაც ნიშნავს, „შთამომავლობის მატარებელს“. ეს ვიტამინი ხელს უწყობს სიცოცხლისათვის საჭირო პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავების შეთვისებას.

D ვიტამინი, უპირველესად, მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ მის გარეშე ორგანიზმში მოხვედრილი კალციუმი ვერ შეითვისება. ფოლიუმის მჟავა ორგანიზმის მრავალ ბიოქიმიურ პროცესში მონაწილეობს. ის მეტად ღირებული ვიტამინია ბავშვებისათვის.

წითელი ხიზილალის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი თვისება მისი მაღალი კალორიულობაა. 100 გრამი ხიზილალა 200-250 კალორიას შეიცავს. ეს პროდუქტი მდიდარია იოდით, რომელიც ასევე ადვილად შესათვისებელი ფორმითაა წარმოდგენილი, ფოსფორით, რკინით, კალიუმით. ხიზილალაში შემავალი ყველა ვიტამინი, მიკრო- თუ მაკროელემენტი აუცილებელია ადამიანის ორგანიზმში მიმდინარე მეტაბოლიზმის პროცესებისათვის, ძვლების გასამაგრებლად, ათეროსკლეროზის პროფილაქტიკისათვის, მხედველობის გასაუჯობესებლად, იმუნიტეტის ასამაღლებლად, ახალგაზრდობის შესანარჩუნებლად და ძალთა მოძლიერებისათვის.

წითელი ხიზილალის შეთვისება ორგანიზმის მიერ იმდენად ადვილად და სწრაფად ხდება (მისი უნიკალური შემადგენლობისა და კომპონენტთა კომბინაციების წყალობით), რომ ამ პროდუქტს საკვებად დიეტის შემადგენლობაში უნიშნავენ მძიმე ავადმყოფებს, მეტად დასუსტებულ პირებს. ხალხური მედიცინა ამ პროდუქტს დავრდომილთა და დაუძლურებულთა გამაჯანსაღებელ საშუალებად მიიჩნევდა. ეს დღეს გასაგებია. მაშინ ხომ არ არსებობდა მედიკამენტები, სხვადასხვა იმუნომასტიმულირებელი საშუალებები და ვიტამინების კომპლექსები.

ზოგიერთ სპეციალისტს მიაჩნია, რომ ხიზილალის ნაკლი მასში ქოლესტეროლის არსებობაა. თუმცა ეს არ არის სწორი, რადგან ქოლესტეროლი მხოლოდ გადაჭაბებული დოზებითაა მავნებელი. სინამდვილეში ის უჯრედული მემბრანებისა და ნერვული ქსოვილის უმნიშვნელოვანესი შემადგენელი ნაწილია. ისიც საყურადღებოა, რომ ხიზილალაში შემავალ ქოლესტეროლს ამავე პროდუქტში უხვად წარმოდგენილი ლეციტინი უვნებელყოფს.

დღეს ხიზილალა მისი ღირებულების გამო ფუფუნების პროდუქტია. ასე რომ რჩევა – აუცილებლად ჭამეთ ხიზილალა – ბევრისათვის არარეალური და გამაღიზიანებელიც შეიძლება აღმოჩნდეს. ერთს კი მოგახსენებთ, რომ ხიზილალა აუცილებლად უნდა ჩართოთ ბავშვების საკვებ რაციონში!