რომელ ცხიმში სჯობს შეწვა
გამო, ცხიმში წარმოიქმნება მავნე ნაერთები, რომლებიც ხელს უწყობს კიბოს განვითარებას.
ქურაზე ტაფა 300°С-მდე ცხელდება. კარტოფილის ან მაჭკატების წვისას, უკვე 120 გრადუსზე წარმოიქმნება აკრილამიდი - კანცეროგენი, რომელსაც ასევე შეიცავს თამბაქოს კვამლი. კვლევის ანალიზმა აჩვენა მისი როლი თირკმლის, ენდომეტრიუმისა და საკვერცხის კიბოს განვითარებაში. შემწვარი ხორცი ძალიან გემრიელი არომატით გამოირჩევა პოლიციკლური არომატული ნახშირწყლების გამო. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია მას კანცეროგენებს მიაკუთვნებს, თუმცა მისი როლი ონკოლოგიური დაავადებების განვითარებაში, ჯერჯერობით არასაკმარისად გამოკვლეულია.
სწრაფი კვების ქსელებში ნაგეტსების ან ნამცხვრისთვის ხრაშუნა ოქროსფერი ქერქის გასაკეთებლად, ხშირად გამოიყენება ტრანსცხიმები, რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს დიაბეტისა და კორონარული დაავადებების განვითარება. შემწვარი საკვები უფრო კალორიულია. ორთქლზე მომზადებული ყაბაყის 100 გრამი შეიცავს 24 კკალ, შემწვარი ყაბაყი კი 88 კკალ.
კვამლის გაჩენა იმის მაჩვენებელია, რომ ცხიმმა დაიწყო დაჟანგვა და გაჩნდა კანცეროგენები. მასში მომზადებული საკვების მიღება მავნებელია. თითოეულ ცხიმს საკუთარი „კრიტიკული წერტილი“ გააჩნია. უფრო სწრაფად იწვება არარაფინირებული ცხიმი - მზესუმზირის და სელის ზეთი უკვე 107 °С იწყებს აქაფებას და უსიამოვნო სუნის გამოყოფას. ზეითუნის ზეთისთვის ასეთი ტემპერატურა 190 გრადუსია. ეს დაკავშირებულია მასში არსებული სასარგებლო პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავების ომეგა-3 და ომეგა-6 ცხიმების დაჟანგვასთან. ასეთი ცხიმი სასარგებლოა სალათების შესაზავებლად.
წვისთვის გამოსადეგია რაფინირებული ცხიმი. მასში ნაკლებია ადვილადჟანგვადი ცხიმები, ამიტომ ისინი მაღალ ტემპერატურას უძლებენ.
რომელ ცხიმში უნდა შევწვათ
რაფინირებული ზეითუნის ზეთი
ხმელთაშუაზღვის დიეტა, რომელიც ამცირებს ტიპი 2 დიაბეტის, გულისა და სხვადასხვა სახის კიბოს რისკს, ემყარება ზეითუნის ზეთის გამოყენებას. ის უძლებს 200 °С-მდე გაცხელებას.
რაფინირებული მზესუმზირის ზეთი
მასში თითქმის არაა გაცხელებისადმი მგრძნობიარე ცხიმოვანი მჟავა ომეგა-3. არასასურველი კომპონენტები არ ჩნდება 232 გრადუსამდე გაცხელებისას.
რაფინირებული სიმინდის ზეთი
ის არ წარმოქმნის ქაფს და კანცეროგენულ ნივთიერებებს გაცხელებისას.
პალმის ზეთი
საუკეთესო ვარიანტია წვისთვის, პალმის ნაყოფის ზეთის 50% შედგება გაცხელებისადმი მდგრადი ნაჯერი ცხიმოვანი მჟავებისაგან. 230 °С-მდე გაცხელებისას არ წარმოქმნის კანცეროგენულ ნივთიერებებს.
ერბო
ნაღების კარაქი უკვე 160 გრადუსზე უშვებს კვამლს და წარმოქმნის ქაფს. მის შემადგენლობაში არსებული შაქარი და ცილები ტაფაზე შავდება. ერბო უფრო მდგრადია. სარგებლის თვალსაზრისით ის ნაკლებად ფასეული ცხიმია, მაგრამ დუღდება მხოლოდ 205 გრადუსამდე გაცხელებისას.
რაფინირებული ავოკადოს ზეთი
ავოკადოს ზეთში მხოლოდ 10% პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებია, ამიტომ ის ღია ცეცხლზე წვისთვისაც კი გამოსადეგია. წვას იწყებს მხოლოდ 270 °С. თუმცა მისი შეძენა ძნელია, ამიტომ სიმინდის ზეთით შეიძლება მისი ჩანაცვლება.
არასოდეს შეწვათ არარაფინირებულ სელის და მზესუმზირას ზეთში. ნაღების კარაქიც ზომიერად გამოიყენეთ. ის არ უნდა გადახურდეს - ეს მიდგომა გამოიყენება ფრანგულ სამზარეულოში. ცხოველურ ცხიმში წვისას საკვები იწოვს ქოლესტერინს.
შეეცადეთ შეიძინოთ სქელის ძირის კერამიკული ჭურჭელი, შეამცირეთ წვის დრო - რაც უფრო დიდხანსაა პროდუქტი ცეცხლზე, მით მეტი საშიში ნივთიერება წარმოიქმნება მასში. უმჯობესია ფოლგაში მომზადება - არ საჭიროებს ცხიმს, გამოიყოფა წვენი, რომელიც იცავს საკვებს და კანცეროგენული ნივთიერებების რაოდენობა გაცილებით ნაკლებია. ჯანმრთელობისთვის ოპტიმალურია მოხარშული, ორთქლზე მომზადებული და მოთუშული საკვები.
ლალი ჩხიკვაძე