ტონზილექტომია და მისი გართულებები
თავად დაავადების გამწვავების შესახებ არაფერს ვამბობთ - ანგინა, ნუშურების მიმდებარე ქსოვილის აბსცესი, თანმხლები 400C ტემპერატურით და ჭამა-სმის შეუძლებლობა. ამიტომ პრობლემა რადიკალურად უნდა აღიკვეთოს.
რა უნდა გავაკეთოთ?
20 წლის შემდეგ ნუშურა ჯირკვლები თავდაცვით ფუნქციას ვეღარ ასრულებენ, ამიტომ მათზე “უარის თქმა” გაცილებით ადვილია. თუ შესაძლებლობა გაქვთ, რა თქმა უნდა, შეიძლება კვირაში ერთხელ ან რამდენჯერმე იაროთ პოლიკლინიკაში და გამოირეცხოთ ნუშურა ჯირკვლები, მოიცილოთ დეტრიტის ნალექი (საკვების ნაწილაკები, მიკრობული მასები და სხვა). თუმცა, როგორც პრაქტიკა გვაჩვენებს, ქრონიკულ ინფექციასთან საბრძოლველად არ არსებობს ოპერაციაზე უკეთესი მეთოდი.
ოპერაცია “გლანდებზე”
ოპერაცია ტონზილექტომია (“გლანდების” ამოკვეთა) - შესასრულებლად ადვილია. მისი გაკეთება შეიძლება ადგილობრივი ანესთეზიითაც და ზოგადი ნარკოზითაც. თუ პაციენტი თანახმაა და სისხლის არ ეშინია, მაშინ ოპერაციის ჩატარება მიზანშეწონილია ადგილობრივი ანესთეზიით. ამ დროს პროცედურა ძირითადად ხუთ წუთში სრულდება. არსებობს რთული სიტუაციებიც - ქრონიკულ ანთებას ნუშურა ჯირკვლების მიმდებარე ქსოვილებში ნაწიბურებისა და შეხორცებების განვითარება მოსდევს და ნუშურების მოცილება შესაბამისი ადგილებიდან ძნელდება და ხანგრძლივდება. როგორც წესი, თუ სისხლდენა არ ვითარდება და შეხორცების პროცესი გეგმის მიხედვით, ბუნებრივად მიმდინარეობს, მაშინ პაციენტს ოპერაციიდან 3-5 დღეში სახლში უშვებენ.
ტონზილექტომიის მეთოდები, ანუ რომელი ავირჩიოთ?
სადღეისოდ ამ ოპერაციას რამდენიმე მეთოდით აკეთებენ. კლასიკური მეთოდის გარდა ქსოვილებზე ლაზერის, ულტრაბგერის, თხიერი აზოტისა და პლაზმის ზემოქმედება გამოიყენება.
1. კლასიკა - ოპერაცია მიმდინარეობს ადგილობრივი ანესთეზიით ან ზოგადი ნარკოზით, სკალპელის, მაკრატლისა და მარყუჟის გამოყენებით. ამ დროს მთლიანად ამოიჭრება და ამოიგლიჯება ნუშურა ჯირკვლები. სისხლდენა ჩერდება ელექტროკოაგულაციით. მეთოდი რადიკალურია და ინფექციის წყაროს სამუდამოდ მოგაშორებთ. იდეალურ ვარიანტში შეხორცება ზომიერი ტკივილის სინდრომით მიმდინარეობს, ქრონიკული ტონზილიტის რეციდივი არ ვითარდება. თუმცა ლიმფოიდური წარმონაქმნების სრული ამოკვეთისას ქვეითდება ადგილობრივი უჯრედული და ჰუმორული იმუნიტეტი და გზა ეხსნება ლარინგიტს (ხორხის ლორწოვანის ანთება), ფარინგიტს (ხახის ლორწოვანის ანთება) და ბრონქიტს (ბრონქების ანთება). ასევე იმატებს სასუნთქი გზების ალერგიული პათოლოგიების განვითარების რისკი.
2. უფრო დახვეწილი კლასიკური გზა - ეს წუთში 6 ათასი ბრუნის მქონე მიკროდებრიდერით ჯირკვლების ამოკვეთაა. ამ ვარიაციას მარტივი ოპერაციული მიდგომის ყველა დადებითი და უარყოფითი მხარე აქვს. ტკივილი ოპერაციის დროს უფრო ნაკლებია, მაგრამ თავად ოპერაციას - მეტი დრო და შესაბამისად, გაუტკივარებასაც წამლის უფრო მეტი დოზა სჭირდება.
3. ლაზერული ტონზილექტომია. ეს პროცედურა ადგილობრივი ანესთეზიით დაახლოებით ნახევარ საათს გრძელდება. ლაზერი ქსოვილებსაც აშორებს და სისხლძარღვებსაც “აწებებს”, რაც სისხლის დანაკარგს ამცირებს. ამ დროს არსებობს ლორწოვანზე დამწვრობის განვითარების რისკი, ეს კი შეხორცებას ახანგრძლივებს. ამ მეთოდით ოპერაციისას გამოიყენება სხვადასხვა სახის ლაზერი: ინფრაწითელი, ბოჭკოვან-ოპტიკური და სხვა. არსებობს ორგანოდამზოგველი ლაზერული ოპერაციაც - აბლაცია (ნუშურა ჯირკვლების ნაწილობრივი ამოკვეთა), რომლის დროსაც შორდება ჯირკვლების მხოლოდ ზედა ნაწილები ან ინფექციით დაზიანებული უბნები.
4. ელექტროკოაგულაცია. ამ მეთოდის გამოყენებისას ყოველთვის არ ხერხდება ჯირკვლების ერთი სეანსით მოწვა საკმარის სიღრმემდე. ეს კი პრობლემის სრულად აღმოსაფხვრელად არ კმარა. არასწორად შერჩეული სიმძლავრის შემთხვევაში შეიძლება დამწვრობა განვითარდეს, შესაბამისად, ჭრილობის შეხორცების დროც ხანგრძლივდება. დადებითი მხარე ის არის, რომ, ლიმფოიდური ქსოვილის მოცილება და სისხლძარღვების მოწვა ერთი აპარატით ხდება.
5. თხევადპლაზმური მეთოდი (კობლატორი). ოპერაცია ზოგადი ინტუბაციური ნარკოზით მიმდინარეობს. ოპერაციის ხარისხი ქირურგის გამოცდილებაზეა დამოკიდებული. მაღალკვალიფიციური ექიმის მიერ ჩატარებული ოპერაციისას სისხლდენა პრაქტიკულად არ ვითარდება, ჯირკვლები კი ფაქიზად იკვეთება. ამ დროს, კლასიკურ ვარიანტთან შედარებით, ოპერაციის შემდგომი ტკივილი გაცილებით ნაკლებია. მეთოდის არსი - მიმართული მაგნიტური ველით პლაზმის ჩამოყალიბებაა. ამისთვის შეირჩევა დენის ისეთი ძაბვა, რომელიც ქსოვილს 45-60 გრადუსამდე აცხელებს, რაც ცილებს ნახშირორჟანგამდე, წყლამდე და დაბალმოლეკულურ აზოტშემცველ პროდუქტებამდე შლის.
6. კრიოდესტრუქცია თხევადი აზოტის დახმარებით ყინავს ლიმფოიდურ ქსოვილს, რომლის შემდეგაც ქსოვილი კვდომას იწყებს და თავისით მოვარდება (შორდება). რადგან გაყინვა ტკივილის რეცეპტორების ბლოკირებას იწვევს, მანიპულაცია ადგილობრივი ანესთეზიით ტარდება. თუმცა მტკივნეულია ოპერაციისშემდგომი პერიოდი. შედეგი ყოველთვის რადიკალური არ არის, ზოგჯერ საჭიროა განმეორებითი პროცედურები. მოყინული ქსოვილები ორგანიზმს ნელ-ნელა სცილდება, ამიტომ ოპერაციის შემდეგ ხახის ლორწოვანს გულმოდგინე ანტისეპტიკური მოვლა სჭირდება.
7. ულტრაბგერითი სკალპელი. 20 ათას კჰც-ზე მეტი სიხშირეები ქსოვილებს ოთხმოც გრადუს ცელსიუსამდე აცხელებს. შედეგად ულტრაბგერითი გამომსხივებელი სკალპელის მსგავსად მუშაობს. მეთოდი ეფექტურია. მისი საშუალებით რადიკალური ტონზილექტომიის ჩატარება შეიძლება. თუმცა არსებობს ლორწოვანის დამწვრობის განვითარების რისკი.
ოპერაციის მეთოდის შერჩევა მაინც ექიმის პრეროგატივაა, რადგან სწორედ ის არის პასუხისმგებელი მკურნალობის მიმდინარეობასა და შედეგზე და მხოლოდ მას შეუძლია სრულფასოვნად შეაფასოს არა მარტო პაციენტის მდგომარეობა, არამედ მომავალი ოპერაციის მოცულობაც.
ნუშურა ჯირკვლების ამოკვეთის წინააღმდეგჩვენებები:
1. აბსოლუტური (კატეგორიულად არ შეიძლება ოპერაციის გაკეთება):
- სიმსივნური დაავადებები;
- სისხლისა და ძვლის ტვინის დაავადებები, რომლებიც სისხლის შედედების სისტემის დაზიანებასთან არის დაკავშირებული;
- პირველი ტიპის შაქრიანი დიაბეტი;
- მეორე ტიპის შაქრიანი დიაბეტის დეკომპენსაცია;
- გულსისხლძარღვთა პათოლოგიების დეკომპენსაცია;
- დეკომპენსირებული ფილტვისმიერი დაავადებები;
- აქტიური ტუბერკულოზი.
2. დროებითი წინააღმდეგჩვენებები (მიზეზის მოცილების შემდეგ შესაძლებელია ტონზილექტომიის ჩატარება):
- მწვავე ინფექციები (რესპირატორული, ჰაიმორიტი, რინიტი, ფარინგიტი, ლარინგიტი, ბრონქიტი);
- ქრონიკული დაავადებების გამწვავება;
- ორსულობა.
ნუშურა ჯირკვლების ამოკვეთის შედეგები
ტონზილექტომიის შესაძლო გართულებების გარდა, რომლებსაც მიეკუთვნება: სისხლდენა, ინფექცია, ქსოვილების დამწვრობა, შესაძლოა სხვა შორეული შედეგების განვითარება, კერძოდ:
- ადგილობრივი უჯრედული იმუნიტეტის დაქვეითება;
- ჰუმორული იმუნური პასუხის შესუსტება;
- სასუნთქი გზების ინფექციები: ფარინგიტი, ლარინგიტი, ტრაქეიტი, ბრონქიტი;
- ალერგიული ბრონქოსპაზმები (ბრონქული ასთმა), მათ შორის, ინფექციურ-ალერგიული ბუნების.
როგორ მოვიქცეთ ტონზილექტომიის შემდეგ?
ამ დროს აუცილებელია გარკვეული რეჟიმის დაცვა, დაახლოებით ერთი კვირის განმავლობაში სახლში ყოფნა და ყელის მიდამოში ანტისეპტიკური ხსნარების გამოვლება. უმრავლეს შემთხვევაში, შეუძლოდ ყოფნის, სწრაფად დაღლის შეგრძნებები, ანგინები და ჯირკვლების მიმდებარე ადგილების დაავადებები უკვალოდ ქრება.
