თინათინ ქორიძე

- პროდუქტიულობის თვალსაზრისით ხველა შეიძლება იყოს მშრალი და სველი (ნახველიანი), ხანგრძლივობის მიხედვით კი მწვავე (ხანმოკლე) და ქრონიკული. მშრალი ხველა ზედა სასუნთქი გზების ლორწოვანი გარსების ანთების საწყის სტადიაში წარმოიშობა.

მშრალი, მყეფავი ხველისას სახმო იოგები ზიანდება და ავადმყოფს ხმის ტემბრი ეცვლება. სველი ხველა მთავრდება ნახველის გამოყოფით, რაც ავადმყოფს შვებას ჰგვრის. ასეთი ხველა ახასიათებს ქრონიკულ პნევმონიას, რომელიც უმთავრესად მოზრდილ ასაკში გვხვდება. ბავშვებში პნევმონია ძირითადად მწვავედ მიმდინარეობს.

შეტევითი სპაზმური ხველა ბრონქების დაზიანებაზე მეტყველებს. მაგალითად, ობსტრუქციული ბრონქიტის ან ბრონქული ასთმის დროს ხველა მსტვენია. ღრმა ჩასუნთქვისას ხველა პლევრის გაღიზიანებაზე მეტყველებს. მას თან სდევს ტკივილი გვერდში, დაზიანებული პლევრის მხარეს.

გახანგრძლივებული (ორ კვირაზე ხანგრძლივი) ხველა გვხვდება ვირუსული ტრაქეობრონქიტის დროს, ასევე - მწვავე რესპირატორული დაავადების გადატანის შემდეგ. ასეთი ხველა ხველის რეცეპტორების ვირუსით გაღიზიანების შედეგია. არსებობს ხველა ფიზიკური დატვირთვის დროს. იგი წარმოიშობა ბრონქული ასთმის დროს ლორწოს გაძლიერებული გამოყოფის გამო. ფსიქოგენური ხველა ბავშვის რეაქციაა ოჯახსა თუ სკოლაში არსებულ სტრესულ სიტუაციებზე. ხშირად მას ტიკის ხასიათი აქვს. საკვების მიღების დროს ხველა ყლაპვის პროცესის დარღვევის ან საყლაპავის არასწორი მუშაობის გამო წარმოიშობა. უკანასკნელ შემთხვევაში ხველას თან სდევს უხვი ქაფიანი ნახველის გამოყოფა. ასეთ დროს საჭიროა საყლაპავის კონტრასტული გამოკვლევა.

ხველა ღამის საათებში სინუსიტს, ადენოიდიტს, ცხვირით სუნთქვის დარღვევას ახასიათებს და მკურნალობას მოითხოვს. პირით სუნთქვის გამო შრება ლორწოვანი გარსები. ლორწო შესაძლოა მოხვდეს ხორხში. საყლაპავ-კუჭის რეფლუქსის დროს ხველა კუჭის შიგთავსის ყელში მოხვედრის შემთხვევაში ვითარდება.

ბრონქული ასთმის დროს შეტევები გამთენიისას მძაფრდება, ძლიერდება ბრონქოსპაზმი. ბრონქიტისა და ბრონქული ასთმის დროს ნახველი ლორწოვანი და გამჭვირვალეა. დაავადების მწვავედან ქრონიკულ ფორმაში გადასვლისას იგი ჩირქოვანი და ლორწოვან-ჩირქოვანი ხდება. უხვი ნახველი დილის საათებში ბრონქოექტაზიური დაავადების კლასიკური ნიშანია, მწებავი ნახველი კი მუკოვისციდოზის მანიშნებელია. ტუბერკულოზით დაავადებულები უჩივიან მუდმივ (რამდენიმეკვირიან) ხველას ნახველით, ზოგჯერ - სისხლიანი მინარევით.