რომელი ვიტამინები და მიკროელემენტები უნდა მიიღოთ ქრონიკული დაავადებების დროს და რომელი არა - მკურნალი.გე

ენციკლოპედიაგამომთვლელებიფიტნესიმერკის ცნობარიმთავარიკლინიკებიექიმებიჟურნალი მკურნალისიახლეებიქალიმამაკაციპედიატრიასტომატოლოგიაფიტოთერაპიაალერგოლოგიადიეტოლოგიანარკოლოგიაკანი, კუნთები, ძვლებიქირურგიაფსიქონევროლოგიაონკოლოგიაკოსმეტოლოგიადაავადებები, მკურნალობაპროფილაქტიკაექიმები ხუმრობენსხვადასხვაორსულობარჩევებიგინეკოლოგიაუროლოგიაანდროლოგიარჩევებიბავშვის კვებაფიზიკური განვითარებაბავშვთა ინფექციებიბავშვის აღზრდამკურნალობასამკურნალო წერილებიხალხური საშუალებებისამკურნალო მცენარეებიდერმატოლოგიარევმატოლოგიაორთოპედიატრავმატოლოგიაზოგადი ქირურგიაესთეტიკური ქირურგიაფსიქოლოგიანევროლოგიაფსიქიატრიაყელი, ყური, ცხვირითვალიკარდიოლოგიაკარდიოქირურგიაანგიოლოგიაჰემატოლოგიანეფროლოგიასექსოლოგიაპულმონოლოგიაფტიზიატრიაჰეპატოლოგიაგასტროენტეროლოგიაპროქტოლოგიაინფექციურინივთიერებათა ცვლაფიტნესი და სპორტიმასაჟიკურორტოლოგიასხეულის ჰიგიენაფარმაკოლოგიამედიცინის ისტორიაგენეტიკავეტერინარიამცენარეთა მოვლადიასახლისის კუთხემედიცინა და რელიგიარჩევებიეკოლოგიასოციალურიპარაზიტოლოგიაპლასტიკური ქირურგიარჩევები მშობლებსსინდრომიენდოკრინოლოგიასამედიცინო ტესტიტოქსიკოლოგიამკურნალობის მეთოდებიბავშვის ფსიქოლოგიაანესთეზიოლოგიაპირველი დახმარებადიაგნოსტიკაბალნეოლოგიააღდგენითი თერაპიასამედიცინო ენციკლოპედიასანდო რჩევები

რომელი ვიტამინები და მიკროელემენტები უნდა მიიღოთ ქრონიკული დაავადებების დროს და რომელი არა

ისინი ხელს უწყობენ უჯრედების ზრდასა და განვითარებას, იმუნური სისტემის გაძლიერებას, ენერგიის გამომუშავებასა და მრავალი ქრონიკული დაავადების პრევენციასა თუ მართვას. მიუხედავად იმისა, რომ სრულფასოვანი და დაბალანსებული კვება ამ ნივთიერებების ძირითადი წყაროა, ზოგიერთი ქრონიკული დაავადების დროს ორგანიზმის მოთხოვნილება გარკვეულ ვიტამინებსა და მინერალებზე იზრდება. ამიტომ, მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, რომელი დანამატების მიღებაა რეკომენდებული კონკრეტული დაავადებების დროს და რომელი პირიქით, შეიძლება საზიანო აღმოჩნდეს.

დიაბეტი ტიპი 2

შაქრიანი დიაბეტი არის ქრონიკული დაავადება, რომელიც გავლენას ახდენს ორგანიზმის მიერ სისხლში შაქრის (გლუკოზის) დონის რეგულირებაზე. ამ დროს ორგანიზმი ან ვერ გამოიმუშავებს საკმარისი რაოდენობით ინსულინს, ან არ შეუძლია მისი ეფექტურად გამოყენება.

რეკომენდებული ვიტამინები და მიკროელემენტები:

  • ქრომი: ხელს უწყობს ინსულინის მგრძნობელობის გაზრდას, რითაც ორგანიზმს ეხმარება სისხლში შაქრის დონის რეგულირებაში. ის გვხვდება ბროკოლში, ყურძნის წვენსა და კარტოფილში.

  • მაგნიუმი: ამცირებს ინსულინრეზისტენტობას. მისი ნაკლებობა ხშირად აღინიშნება დიაბეტით დაავადებულ პაციენტებში. მაგნიუმი გვხვდება თხილეულში, თესლეულში და მუქი მწვანე ფოთლოვან ბოსტნეულში.

  • ვიტამინი D: ვიტამინი D-ს დეფიციტი დაკავშირებულია ინსულინრეზისტენტობის გაზრდილ რისკთან. ამ ვიტამინის მიღება ხელს უწყობს სისხლში შაქრის დონის გაუმჯობესებას. მისი ძირითადი წყაროა მზე, ასევე ცხიმიანი თევზი და გამაგრებული რძის პროდუქტები.

ვიტამინები და მიკროელემენტები, რომლებიც არ უნდა მიიღოთ:

  • ვიტამინი B3 (ნიაცინი): მაღალი დოზებით მიღებისას შეიძლება გამოიწვიოს სისხლში შაქრის დონის მატება. მისი მიღება რეკომენდებულია მხოლოდ ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ.

ოსტეოპოროზი

ოსტეოპოროზი არის დაავადება, რომელიც იწვევს ძვლების გათხელებას და სისუსტეს, რაც ზრდის მოტეხილობების რისკს.

რეკომენდებული ვიტამინები და მიკროელემენტები:

  • კალციუმი: კალციუმი ძვლების ძირითადი საშენი მასალაა. მისი ადეკვატური მიღება აუცილებელია ძვლების სიმკვრივის შესანარჩუნებლად. კალციუმით მდიდარია რძის პროდუქტები, ბროკოლი და დაკონსერვებული სარდინები.

  • ვიტამინი D: ეს ვიტამინი აუცილებელია კალციუმის შეწოვისა და ძვლებში დაგროვებისთვის. მის გარეშე კალციუმის დანამატების მიღებას აზრი არ აქვს.

  • ვიტამინი K: ხელს უწყობს ძვლის ცილების აქტივაციას და კალციუმის ბალანსის შენარჩუნებას. ის გვხვდება მწვანე ფოთლოვან ბოსტნეულში.

ვიტამინები და მიკროელემენტები, რომლებიც არ უნდა მიიღოთ:

  • ვიტამინი A: მაღალმა დოზებმა შეიძლება შეამციროს ძვლის მინერალური სიმკვრივე და გაზარდოს მოტეხილობების რისკი.

გულის დაავადებები

გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, როგორიცაა გულის უკმარისობა ან იშემიური დაავადება, საჭიროებს ფრთხილ დაგეგმვას საკვები დანამატების მიღებისას.

რეკომენდებული ვიტამინები და მიკროელემენტები:

  • ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები: ამცირებს ტრიგლიცერიდების დონეს სისხლში, აქვეითებს არტერიულ წნევას და ანთებას, რითაც ამცირებს გულის დაავადებების რისკს. გვხვდება ცხიმოვან თევზში (ორაგული, სკუმბრია) და სელის თესლში.

  • მაგნიუმი: ხელს უწყობს არტერიული წნევის რეგულირებას და ამცირებს არითმიის რისკს.

  • კალიუმი: ეხმარება არტერიული წნევის კონტროლში და ხელს უშლის ნატრიუმის მავნე ზემოქმედებას. მისი ძირითადი წყაროა ბანანი, კარტოფილი და ისპანახი.

ვიტამინები და მიკროელემენტები, რომლებიც არ უნდა მიიღოთ:

  • ვიტამინი E: მაღალმა დოზებმა შეიძლება გაზარდოს სისხლდენის რისკი, განსაკუთრებით სისხლის გამათხელებელ პრეპარატებთან ერთად მიღებისას.

  • კალციუმი: ზოგიერთი კვლევა ვარაუდობს, რომ კალციუმის დანამატებმა შეიძლება გაზარდოს გულის შეტევის რისკი, განსაკუთრებით მათში, ვისაც უკვე აქვს გულ-სისხლძარღვთა პრობლემები.

თირკმლის ქრონიკული დაავადებები

თირკმელების ქრონიკული დაავადება (CKD) არის მდგომარეობა, რომლის დროსაც თირკმელები თანდათანობით კარგავენ ფუნქციას. ეს დაავადება გავლენას ახდენს ორგანიზმის მიერ ელექტროლიტებისა და მინერალების ბალანსის შენარჩუნებაზე, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ვიტამინების დეფიციტი ან, პირიქით, ჭარბი დაგროვება.

რეკომენდებული ვიტამინები და მიკროელემენტები:

  • ვიტამინი B კომპლექსი: თირკმლის ქრონიკული დაავადების დროს ხშირად ინიშნება ვიტამინი B კომპლექსი (B1, B2, B6, B12, ფოლიუმის მჟავა), რადგან დიალიზზე მყოფ პაციენტებს ამ ვიტამინების მნიშვნელოვანი რაოდენობა ეცლებათ ორგანიზმიდან.

  • ვიტამინი C: შეზღუდული რაოდენობით. ვიტამინი C მნიშვნელოვანია იმუნური სისტემისთვის, თუმცა მისი ჭარბი დოზებით მიღება შეიძლება საზიანო იყოს თირკმლის დაავადებების დროს, რადგან ის შეიძლება გარდაიქმნას ოქსალატებად, რაც ზრდის თირკმლის კენჭების წარმოქმნის რისკს.

ვიტამინები და მიკროელემენტები, რომლებიც არ უნდა მიიღოთ:

  • ვიტამინი A, E და K: ამ ვიტამინების ჭარბი დაგროვება შეიძლება მოხდეს თირკმლის დაავადებების დროს, რადგან თირკმელები ვერ ახერხებენ მათ ეფექტურად გამოყოფას.

  • ფოსფორი და კალიუმი: თირკმლის ფუნქციის დაქვეითებისას ორგანიზმს უჭირს ამ მინერალების გამოყოფა. ამან შეიძლება გამოიწვიოს ჰიპერფოსფატემია და ჰიპერკალიემია. ამიტომ, ამ მინერალების შემცველი დანამატების მიღება დაუშვებელია ექიმის მითითების გარეშე.

ღვიძლის დაავადებები (მაგ. ციროზი)

ღვიძლის ქრონიკული დაავადება, როგორიცაა ციროზი, იწვევს ღვიძლის უჯრედების დაზიანებასა და ნაწიბურების წარმოქმნას, რაც აფერხებს მის ფუნქციონირებას. ღვიძლი გადამწყვეტ როლს თამაშობს ვიტამინების შენახვასა და მეტაბოლიზმში.

რეკომენდებული ვიტამინები და მიკროელემენტები:

  • ვიტამინი D: ღვიძლის დაავადების დროს ხშირია D ვიტამინის დეფიციტი. ეს ვიტამინი აუცილებელია ძვლების ჯანმრთელობისთვის, რადგან ღვიძლის დაზიანება ზრდის ოსტეოპოროზის რისკს.

  • თუთია: თუთიის დეფიციტი ხშირად აღინიშნება ღვიძლის დაავადებების დროს. ის ხელს უწყობს ღვიძლის დაზიანებული უჯრედების აღდგენას და აუმჯობესებს იმუნური სისტემის ფუნქციას.

  • თიამინი (ვიტამინი B1): ალკოჰოლური ციროზის დროს თიამინის დეფიციტი იშვიათი არაა. მისი ნაკლებობა იწვევს ნერვულ დაზიანებას.

ვიტამინები და მიკროელემენტები, რომლებიც არ უნდა მიიღოთ:

  • რკინა: ღვიძლის ქრონიკული დაავადებების დროს რკინის დონე ხშირად მომატებულია ორგანიზმში, რამაც შეიძლება დააზიანოს ღვიძლის უჯრედები. ამიტომ, რკინის დანამატების მიღება დაუშვებელია.

  • ვიტამინი A: ღვიძლი ინახავს ამ ვიტამინს. დაავადებული ღვიძლის შემთხვევაში, A ვიტამინის ტოქსიკური დონე შეიძლება დაგროვდეს, რამაც კიდევ უფრო მეტად დააზიანოს ორგანო.

ფილტვების ქრონიკული დაავადებები (მაგ. COPD)

ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება (COPD) მოიცავს ისეთ მდგომარეობებს, როგორიცაა ქრონიკული ბრონქიტი და ემფიზემა. ამ დაავადებების მქონე პაციენტებს ხშირად აქვთ ანთებითი პროცესები.

რეკომენდებული ვიტამინები და მიკროელემენტები:

  • ვიტამინი D: COPD-ის მქონე პაციენტებში ხშირია D ვიტამინის დეფიციტი. კვლევებმა აჩვენა, რომ ამ ვიტამინის მიღება ამცირებს დაავადების გამწვავების სიხშირეს.

  • ანტიოქსიდანტები (ვიტამინი C, E და სელენი): COPD ხასიათდება ფილტვებში მიმდინარე ანთებითი პროცესებით, რასაც თან ახლავს თავისუფალი რადიკალების წარმოქმნა. ანტიოქსიდანტები ეხმარება ორგანიზმს მათ წინააღმდეგ ბრძოლაში და ამცირებს ანთებას.

ვიტამინები და მიკროელემენტები, რომლებიც არ უნდა მიიღოთ:

  • ჭარბი ვიტამინი A: მიუხედავად იმისა, რომ A ვიტამინი მნიშვნელოვანია ფილტვების ჯანმრთელობისთვის, მისი მაღალი დოზებით მიღება შეიძლება საზიანო იყოს, განსაკუთრებით მწეველებში.

რკინადეფიციტური ანემია

რკინადეფიციტური ანემია ვითარდება ორგანიზმში რკინის ნაკლებობის გამო, რაც აუცილებელია ჰემოგლობინის წარმოებისთვის.

რეკომენდებული ვიტამინები და მიკროელემენტები:

  • რკინა: რკინის დანამატები აუცილებელია ანემიის სამკურნალოდ. მნიშვნელოვანია მისი მიღება ექიმის რეკომენდაციით, რადგან ჭარბი დოზა შეიძლება იყოს ტოქსიკური.

  • ვიტამინი C: ვიტამინი C მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს რკინის შეწოვას მცენარეული საკვებიდან. რეკომენდებულია რკინის დანამატის მიღება ფორთოხლის წვენთან ან სხვა C ვიტამინით მდიდარ პროდუქტთან ერთად.

ვიტამინები და მიკროელემენტები, რომლებიც არ უნდა მიიღოთ:

  • კალციუმი: კალციუმი აფერხებს რკინის შეწოვას. ამიტომ, რკინისა და კალციუმის დანამატების მიღება უნდა მოხდეს სხვადასხვა დროს, მინიმუმ 2-საათიანი ინტერვალით.

საშარდე სისტემის დაავადებები

საშარდე სისტემის ინფექციების (UTI) დროს ხშირად რეკომენდებულია ზოგიერთი ბუნებრივი დანამატი.

რეკომენდებული ვიტამინები და მიკროელემენტები:

  • ვიტამინი C: ვიტამინი C-ს შეუძლია გაზარდოს შარდის მჟავიანობა, რაც ხელს უშლის ბაქტერიების გამრავლებას. ის ასევე აძლიერებს იმუნურ სისტემას, რაც ეხმარება ორგანიზმს ინფექციასთან ბრძოლაში.

  • მოცვის ექსტრაქტი: მოცვის ექსტრაქტი შეიცავს პროანტოციანიდინებს, რომლებიც ხელს უშლიან ბაქტერიების შარდის ბუშტის კედელზე მიმაგრებას.

მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ნებისმიერი საკვები დანამატის მიღება უნდა მოხდეს მხოლოდ ექიმის რეკომენდაციით. დაავადებები, როგორიცაა თირკმლის ან ღვიძლის უკმარისობა, მნიშვნელოვნად ცვლის ორგანიზმის მეტაბოლიზმს, რის გამოც ზოგიერთი ერთი შეხედვით უწყინარი დანამატიც კი შეიძლება საზიანო აღმოჩნდეს. ამიტომ, სანამ რაიმე დანამატს მიიღებთ, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან.