როგორ მივხვდეთ, რომ ანემია გვაქვს?
მისი ნიშნები და განსაზღვრა რამდენიმე ეტაპად ხდება:
როგორ მივხვდეთ, რომ შესაძლოა, ანემია გვქონდეს
ანემია ხშირად იძლევა ასეთ სიმპტომებს:
-
მუდმივი დაღლილობა, სუსტი ენერგია
-
კანის სიფერმკრთალე (განსაკუთრებით სახეზე, ტუჩებზე, ხელისგულებზე)
-
თავბრუსხვევა, სისუსტე, გულის ფრიალი
-
ქოშინი ფიზიკური დატვირთვისას
-
ფეხების დაბუჟება ან ცივ ხერხემალს/ხელ-ფეხს
-
თმის ცვენა, ფრჩხილების მტვრევადობა, კანის სიმშრალე
-
ტუჩების ან პირის კუთხეების დაბზარვა
ეს სიმპტომები ზოგადია და მხოლოდ მათით ზუსტი დასკვნის გამოტანა არ შეიძლება.
როგორ განვსაზღვროთ, რა სახის ანემია გვაქვს
ანემია სხვადასხვა მიზეზით ვითარდება:
-
რკინის დეფიციტი – ყველაზე ხშირი, გამოწვეულია რკინის ნაკლებობით (სისხლდენა, ცუდი კვება, შთანთქმის პრობლემები).
-
ფოლიუმის მჟავის ან B12-ის დეფიციტი – იწვევს ე.წ. „მეგალობლასტურ ანემიას“.
-
ანემია ქრონიკული დაავადებების ფონზე – თირკმლის, ანთებითი ან ონკოლოგიური დაავადებების დროს.
-
ჰემოლიზური ანემია – როდესაც ერითროციტები ნაადრევად იშლება.
-
აპლასტური ანემია – ძვლის ტვინი ვერ აწარმოებს საკმარის სისხლის უჯრედებს.
რა ანალიზებია საჭირო
1. სისხლის სრული ანალიზი (სისხლის საერთო ანალიზი)
- ჰემოგლობინი
- ერითროციტების რაოდენობა
- ჰემატოკრიტი
- MCV (ერითროციტების საშუალო მოცულობა) – აჩვენებს, პატარაა თუ დიდი ზომის ერითროციტები, რაც ეხმარება დიფერენციაციაში.
- MCH, MCHC (ერითროციტებში ჰემოგლობინის რაოდენობა და კონცენტრაცია).
2. რკინის სტატუსის ანალიზები
- შრატის რკინა
- ფერიტინი (რკინის მარაგი)
- ტრანსფერინის გაჯერებულობა
- TIBC (საერთო რკინის შემკრები უნარი).
3. ვიტამინები
- ვიტამინი B12
- ფოლიუმის მჟავა.
4. სხვა დამატებითი კვლევები საჭიროების მიხედვით
-
რეტიკულოციტების რაოდენობა (ახალი ერითროციტების წარმოქმნა)
-
სისხლის ლეიკოციტებისა და თრომბოციტების დათვლა (აპლასტური ანემიის გამორიცხვისთვის)
-
ბიოქიმიური ანალიზები – თირკმლის ფუნქცია (კრეატინინი, შარდოვანა), ღვიძლის ფუნქცია.
-
ჰემოლიზის მარკერები (ბილირუბინი, LDH, ჰაპტოგლობინი).
პრაქტიკულად: პირველ რიგში ტარდება სისხლის საერთო ანალიზი, და თუ ანემია დადასტურდა, შემდეგ ხდება ზუსტი მიზეზის დადგენა დამატებითი ანალიზებით (რკინა, ფერიტინი, B12, ფოლატი და სხვ.).
რას ნიშნავს ანემია ქრონიკული დაავადებების ფონზე?
ეს არის ანემიის სახეობა, რომელიც ვითარდება ხანგრძლივი დაავადებების ან ანთებითი პროცესების ფონზე. ამ დროს ორგანიზმი გამოიმუშავებს ცილებს, ე.წ. ციტოკინებს, რომლებიც ხელს უშლიან სისხლის წითელი უჯრედების (ერითროციტების) წარმოქმნას ძვლის ტვინში. გარდა ამისა, ეს ცილები იწვევენ რკინის არასწორ გადანაწილებას, რაც ართულებს მის ათვისებას და გამოყენებას ჰემოგლობინის წარმოსაქმნელად.
ეს ანემია ნელა ვითარდება და ხშირად მსუბუქი ან ზომიერი სიმძიმისაა.
დაავადებები, რომლებიც ანემიას იწვევს
ანემია შეიძლება განვითარდეს შემდეგი ქრონიკული დაავადებების ფონზე:
-
ავტოიმუნური დაავადებები: რევმატოიდული ართრიტი, კრონის დაავადება, წითელი მგლურა.
-
ქრონიკული ინფექციები: ტუბერკულოზი, აივ/შიდსი, ქრონიკული ვირუსული ჰეპატიტები.
-
ავთვისებიანი სიმსივნეები
-
თირკმელების ქრონიკული დაავადება: ამ დროს თირკმელები ნაკლებად გამოიმუშავებენ ჰორმონ ერითროპოეტინს, რომელიც სისხლის წითელი უჯრედების წარმოქმნას უწყობს ხელს.
-
გულის უკმარისობა
-
ფარისებრი ჯირკვლის დაავადებები (ჰიპერ- ან ჰიპოთირეოზი).
მკურნალობა
ანემიის ამ ტიპის მკურნალობა პირველ რიგში, მისი გამომწვევი ძირითადი დაავადების კონტროლს გულისხმობს. როდესაც ძირითადი დაავადების მკურნალობა იწყება, ანემიის სიმპტომებიც თანდათან მცირდება.
-
რკინის ან ვიტამინების მიღება: რკინადეფიციტური ანემიისგან განსხვავებით, ამ ტიპის ანემიის დროს რკინის დანამატების მიღება ხშირად არაეფექტურია, რადგან პრობლემა მის შეწოვაშია და არა მის ნაკლებობაში. თუმცა, ზოგიერთ შემთხვევაში ექიმმა შეიძლება დანიშნოს რკინის ინტრავენური ინექციები.
-
ერითროპოეტინის მასტიმულირებელი მედიკამენტები: თუ ანემია მძიმეა, შეიძლება გამოყენებულ იქნას ისეთი პრეპარატები, რომლებიც ხელს უწყობენ ძვლის ტვინში სისხლის წითელი უჯრედების წარმოქმნას.
-
სისხლის გადასხმა: ეს მეთოდი გამოიყენება მხოლოდ მძიმე ანემიის დროს, როცა სხვა მკურნალობა შედეგს არ იძლევა.
თუ გაქვთ ქრონიკული დაავადება და შეამჩნიეთ ანემიისთვის დამახასიათებელი სიმპტომები (სისუსტე, დაღლილობა, თავბრუსხვევა, კანის სიფერმკრთალე), აუცილებლად მიმართეთ ექიმს. ის დაგეხმარებათ სწორი დიაგნოზის დასმასა და მკურნალობის გეგმის შემუშავებაში.