ნახშირწყლები სხვადასხვანაირია. მარტივ ნახშირწყლებს ორგანიზმი სწრაფად იწოვს. ამის გამო მათ სწრაფ შაქრებსაც უწოდებენ. ესენია: ჩვეულებრივი შაქარი (საქაროზა), ხილის შაქარი (ფრუქტოზა), რძის შაქარი (ლაქტოზა), ყურძნის შაქარი (გლუკოზა), ალაოს შაქარი (მალტოზა).

მათ შეიცავს შაქარი, თაფლი, მურაბა, საკონდიტრო ნაწარმი, წვენები, ტკბილი სასმელები. სწორედ სწრაფი ნახშირწყლების შემცველი პროდუქტები ეკრძალებათ დიაბეტიანებს.შედარებით რთული ნახშირწყლებია საქაროზა, ლაქტოზა, მალტოზა. ორგანიზმი მათაც იწოვს, მაგრამ შედარებით ნელა, ამიტომ მათ ნელ ნახშირწყლებს უწოდებენ. მათ შეიცავს ფქვილის ყოველგვარი ნაწარმი: პური, მაკარონი, მჭადი, ასევე - კარტოფილი, ლობიო, ბარდა. ამ პროდუქტების მიღება შეიძლება შეზღუდული რაოდენობით.რთული ნახშირწყლებია სახამებელი, გლიკოგენი და ცელულოზაც.

არსებობს ისეთი ნახშირწყლებიც, რომლებსაც ორგანიზმი საერთოდ არ იწოვს. ასეთია, მაგალითად, უჯრედისი. ის ნაწლავებში იჯირჯვება და დანაყრების შეგრძნებას ბადებს.

ამ ტიპის ნახშირწყლებს შეიცავს ბოსტნეული, მწვანილი, ხილი (მაგრამ ტკბილი ხილი: ყურძენი, ლეღვი, კარალიოკი, ხურმა, თუთა, ბალი _ აკრძალულია), კენკრა, პარკოსნები (ლობიო, ბარდა, ოსპი), დაცეხვილი ხორბალი, ბურღულეული, მაგარი ჯიშის ხორბლისგან დამზადებული მაკარონის ნაწარმი.I ტიპის დიაბეტის მქონე ზოგიერთ პაციენტს მიაჩნია, რომ შეზღუდვები მათ არ ეხება, რადგან ინექციის გზით შეყვანილი ინსულინი ზრუნავს მათ სისხლში შაქრის დონეზე. ეს მცდარი შეხედულებაა.

დიეტის დაცვა ნებისმიერ შემთხვევაში აუცილებელია - თუ დიაბეტიანმა ჩვეულებრივი შაქრისგან მომზადებული პროდუქტი მიიღო, სისხლში შაქრის შემცველობა მკვეთრად მოიმატებს, რასაც გარედან მიწოდებული ეგზოგენური ინსულინი ვერ მოერევა.მაგარი სპირტიანი სასმელები (არაყი, კონიაკი, ვისკი, რომი) საზოგადოდაც არასასურველია, მით უმეტეს - დიაბეტიანისთვის. რაც შეეხება სახლში დაყენებულ, ნატურალურ, სუფრის მშრალ ღვინოს, მისი დალევა ნებადართულია მხოლოდ მაშინ, როცა ლიპიდური (ცხიმოვანი) ცვლის ერთ-ერთი კომპონენტი, ტრიგლიცერიდები, ნორმაშია. როცა ტრიგლიცერიდები მომატებულია, ალკოჰოლი ამ მაჩვენებლის მოწესრიგებამდე უნდა აიკრძალოს.

კოკა-კოლა, პეპსი-კოლა, სპრაიტი, ფანტა, ლიმონათი დიაბეტიანებს ეკრძალებათ.დიაბეტიანის კვების რეჟიმი, უპირველეს ყოვლისა, მკურნალობის რეჟიმზეა დამოკიდებული. ინსულინზე მყოფმა ადამიანმა ეს რეჟიმი უფრო მკაცრად უნდა დაიცვას, ვინაიდან აუცილებელია საკვების მიღება ინსულინის ინექციიდან განსაზღვრული ხნის განმავლობაში.

თუ ინექციის შემდეგ კვება დაგვიანდა, შესაძლოა, შაქრის დონე სისხლში მკვეთრად დაეცეს _ განვითარდეს ჰიპოგლიკემია. რაც შეეხება აბებზე მყოფ პაციენტს, რასაკვირველია, კვების რეჟიმი მისთვისაც განსაზღვრულია, მაგრამ ამ შემთხვევაში მცირე ხნით, მაგალითად, 10-15 წუთით, კვების დაგვიანება ჰიპოგლიკემიას არ გამოიწვევს.დიაბეტით დაავადებული განსაზღვრულ დროს უნდა საუზმობდეს, სადილობდეს და ვახშმობდეს, ხოლო შუალედში წაიხემსოს ხილით, ბოსტნეულით (უპუროდ).

კვების საათების განსაზღვრა ინდივიდუალურია და იმაზეა დამოკიდებული, რომელ ინსულინს ან რა დოზით იკეთებს, რომელ ტაბლეტს იღებს პაციენტი და ა.შ.თუ ავადმყოფობის დროს დიაბეტიანს ჩვეულებრივი რეჟიმით კვება არ შეუძლია, უნდა მიიღოს საათში 1,5 გ ნახშირწყალი _ ან 6 ცალი მლაშე კრეკერი, ან 1 ნაჭერი პური, ან 1/2 ჭიქა მოხარშული ბურღული, ან 1/2 ჭიქა კარტოფილის პიურე, ან 1/3 ჭიქა მოხარშული ბრინჯი, ან 1/3 ჭიქა ხილის იოგურტი, ან 1/4 ჭიქა ვაშლის პიურე, ან 1/2 ჭიქა ხილის წვენი, ან 1 ჭიქა ბულიონი.ამჟამად შემუშავებულია მეთოდები, რომლებიც დიაბეტიანს რაციონალურად კვებას გაუადვილებს. ესენია:

• ჯანსაღი კვების პირამიდა;

• ე.წ. თეფშის მეთოდი;

• ურთიერთშემცვლელი პროდუქტების მეთოდი;

• პურის ერთეულების გამოთვლის მეთოდი;

• გლიკემიური ინდექსის მეთოდი.

პირამიდა

კვების პირამიდა, რომელიც ჰარვარდის ჯანმრთელობის ცენტრში შეიმუშავეს, მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაშია მიღებული. ის თავს უყრის რეკომენდაციებს კვების შესახებ, აჩვენებს, რა და რამდენი შეიძლება მიირთვათ დღის განმავლობაში:

• 6 ან მეტი ულუფა სახამებლის შემცველი ბურღულეული (მაგ., ყავისფერი ბრინჯი, წიწიბურა). აუცილებელია ამ ჯგუფის სხვა პროდუქტის მიღებაც. უპირატესობა მიანიჭეთ პარკოსნებსა და ბურღულეულს, ყველაზე ნაკლებსასურველია კარტოფილი და პური;

• 3-5 ულუფა ბოსტნეული;

• 2-3 ულუფა ცოცხალი ხილი;

• 2-3 ულუფა რძე ან რძის ნაწარმი (ნაკლებცხიმიანი);

• 2-3 ულუფა საქონლის ან ფრინველის ხორცი, თევზი.

შეზღუდული რაოდენობით უნდა მიიღოთ:

• ცხიმი, განსაკუთრებით - ცხოველური;

• წითელი ხორცი, რაფინირებული თეთრი ბრინჯი, თეთრი პური, კარტოფილი, მაკარონის ნაწარმი.

თეფშის მეთოდი

ამ მეთოდით სარგებლობისას არ არის აუცილებელი საკვების აწონა _ თვითონ თეფში მოგცემთ ულუფის განსაზღვრის საშუალებას.გაყავით ბრტყელი თეფში 4 ნაწილად და ზედ დაიწყვეთ:

საუზმე:

• 1/4 ცილოვანი საკვები;

• 1/2 სახამებლის შემცველი საკვები;

• 1/4 ცარიელი დატოვეთ.დაამატეთ ბოსტნეული, მწვანილი, 1 ულუფა ხილი, 1 ულუფა რძის ნაწარმი.

ამგვარად დღიური რაციონის ენერგეტიკულ ღირებულებას 1200-1500 კკალ-მდე შეამცირებთ.

სადილი:

• 1/4 ცილოვანი პროდუქტი _ შემწვარი, მოშუშული ხორცი, თევზი (მომზადებისას გამოიყენეთ რაც შეიძლება ნაკლები ცხიმი);

• 1/4 სახამებლის შემცველი პროდუქტი (ფაფა, სპაგეტი, მაკარონის ნაწარმი, პარკოსნები, სიმინდი, ბარდა, პური);

• 1/2 ბოსტნეული, რომელიც არ შეიცავს სახამებელს _M მწვანილი, მწვანე სალათი, კომბოსტო, სტაფილო და სხვა.

დაამატეთ ერთი ულუფა ხილი ან ბოსტნეული.

ურთიერთშემცვლელი პროდუქტების მეთოდი

ეს მეთოდი საკვებს ჯგუფებად ყოფს. ეს ჯგუფებია სახამებლიანი პროდუქტები, ხილი, ბოსტნეული, რძე, ხორცი. ერთსა და იმავე ჯგუფში შემავალი პროდუქტები შეიძლება ერთმანეთს შევუნაცვლოთ, რადგან დაახლოებით ერთი და იმავე ოდენობის ნახშირწყლებს, ცხიმებს, ცილებს, კალორიებს შეიცავს.

პურის ერთეულების თვლის მეთოდისაკვებში შემავალი ნახშირწყლები მაღლა კი სწევს სისხლში შაქრის დონეს, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ისინი სრულიად უნდა ამოვიღოთ რაციონიდან. პირიქით, ნახშირწყლები კვების აუცილებელი კომპონენტია. ერთი პურის ერთეული (პე) უდრის 12,5გ სუფთა ნახშირწყალს. ეს მეთოდი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია I ტიპის დიაბეტის დროს, როცა ნახშირწყლების დოზა უნდა შეესაბამებოდეს ინსულინისას, რათა შაქრის დონე სისხლში ადვილად ვაკონტროლოთ.

გლიკემიური ინდექსიაქ პროდუქტები შაქრის დონეზე მათი გავლენის მიხედვით არის დალაგებული. რაფინირებული სურსათი (კარტოფილი, თეთრი ბრინჯი, თეთრი ფქვილის პურ-ფუნთუშეული, მაკარონი) ნაკლებსასურველია, რადგან სისხლის შაქრის დონეს სწრაფად სწევს მაღლა.გლიკემიური ინდექსის ტიპური მაჩვენებლები სურსათში:

• მაღალი (70-ზე მეტი) - ჭვავის, რუხი პური, თეთრი ბრინჯი, სიმინდის ბურბუშელა, პიურე და შემწვარი კარტოფილი;

• საშუალო (55-70) - ყავისფერი ბრინჯი, ახალი კარტოფილი, ჯემი, ნაყინი;

• დაბალი (55-ზე ნაკლები) - ყავისფერი ბრინჯი, შავი პური, ვაშლი, ფორთოხალი, მსხალი, ატამი, პარკოსნები, სპაგეტი (ხორბლის მაგარი ჯიშები), შვრიის, საღი მარცვლეულის ფაფა.

დიაბეტიანის დღიური რაციონი დაახლოებით ასეთი უნდა იყოს:

საუზმე

1) ნაკლებცხიმიანი ხაჭო;

2) მცენარეული ზეთით შეზავებული ვინეგრეტი;

3) რძიანი ყავა უშაქროდ.

სამხარი

ახალი ვაშლი.

სადილი

1) ვეგეტარიანული წვნიანი;

2) ორთქლზე მომზადებული ხორცის კატლეტი;

3) მოშუშული ბადრიჯანი;

4) ვაშლი.

სამხარი

1) უცხიმო ხაჭო;

2) გახეხილი სტაფილო.

ვახშამი

1) მოხარშული თევზი;

2) მოშუშული კომბოსტო.

ღამით

ერთი ჭიქა მაწონი.