კორონაროპლასტიკა და მისი შედეგები - მკურნალი.გე

ენციკლოპედიაგამომთვლელებიფიტნესიმერკის ცნობარიმთავარიკლინიკებიექიმებიჟურნალი მკურნალისიახლეებიქალიმამაკაციპედიატრიასტომატოლოგიაფიტოთერაპიაალერგოლოგიადიეტოლოგიანარკოლოგიაკანი, კუნთები, ძვლებიქირურგიაფსიქონევროლოგიაონკოლოგიაკოსმეტოლოგიადაავადებები, მკურნალობაპროფილაქტიკაექიმები ხუმრობენსხვადასხვაორსულობარჩევებიგინეკოლოგიაუროლოგიაანდროლოგიარჩევებიბავშვის კვებაფიზიკური განვითარებაბავშვთა ინფექციებიბავშვის აღზრდამკურნალობასამკურნალო წერილებიხალხური საშუალებებისამკურნალო მცენარეებიდერმატოლოგიარევმატოლოგიაორთოპედიატრავმატოლოგიაზოგადი ქირურგიაესთეტიკური ქირურგიაფსიქოლოგიანევროლოგიაფსიქიატრიაყელი, ყური, ცხვირითვალიკარდიოლოგიაკარდიოქირურგიაანგიოლოგიაჰემატოლოგიანეფროლოგიასექსოლოგიაპულმონოლოგიაფტიზიატრიაჰეპატოლოგიაგასტროენტეროლოგიაპროქტოლოგიაინფექციურინივთიერებათა ცვლაფიტნესი და სპორტიმასაჟიკურორტოლოგიასხეულის ჰიგიენაფარმაკოლოგიამედიცინის ისტორიაგენეტიკავეტერინარიამცენარეთა მოვლადიასახლისის კუთხემედიცინა და რელიგიარჩევებიეკოლოგიასოციალურიპარაზიტოლოგიაპლასტიკური ქირურგიარჩევები მშობლებსსინდრომიენდოკრინოლოგიასამედიცინო ტესტიტოქსიკოლოგიამკურნალობის მეთოდებიბავშვის ფსიქოლოგიაანესთეზიოლოგიაპირველი დახმარებადიაგნოსტიკაბალნეოლოგიააღდგენითი თერაპიასამედიცინო ენციკლოპედიასანდო რჩევები

კორონაროპლასტიკა და მისი შედეგები

და წარმატებულ მეთოდად მიიჩნევა. მას ჩვეულებრივ მაშინ მიმართავენ, როდესაც მედიკამენტური თერაპია უეფექტოა. კორონარულ ანგიოპლასტიკას ხშირად იყენებენ გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ისეთი დაავადებების დროს, როგორებიცაა გულის იშემიური დაავადება და ათეროსკლეროზი. საზოგადოდ, ნაკლებინვაზიური მეთოდების წყალობით რეაბილიტაციის პერიოდი მნიშვნელოვნად მცირდება და პაციენტები მალევე უბრუნდებიან ცხოვრების ჩვეულ რიტმს. როდის გამოიყენება კორონაროპლასტიკა, რას მოიცავს ის, როგორი გართულებებითა და შედეგებით გამოირჩევა, ამ და სხვა საინტერესო საკითხებზე გვესაუბრება შპს "აკად. ნ. ყიფშიძის სახელობის ცენტრალური საუნივერსიტეტო კლინიკის" კრიტიკული კარდიოლოგიისა და პერიოპერაციული მართვის დეპარტამენტის ინტერვენციული კარდიოლოგი, წინამძღვრიშვილის სახელობის კარდიოლოგიის ცენტრის ინტერვენციული მედიცინის დეპარტამენტის უფროსი – მურმან ქანთარია.

ბატონი მურმანი იმავდროულად "ავერსისა" და თსუ პირველი საუნივერსიტეტო კლინიკების ინტერვენციული კარდიოლოგი და დავით ტვილდიანის სახ. სამედიცინო უნივერსიტეტის პედაგოგია კარდიოვასკულარულ ქირურგიაში.

– ბატონო მურმან, როდის ჩნდება კორონაროპლასტიკის აუცილებლობა?

– იმ შემთხვევაში, თუ კორონაროგრაფიით გამოვლინდა გულის სისხლძარღვების დაზიანება, რომელსაც ესაჭიროება ღია ოპერაციული ჩარევა, პროცედურა დამთავრდება მხოლოდ გამოკვლევით, თუკი კორონაროგრაფიით დადგინდება კორონარული არტერიების დაზიანება, რომელიც საჭიროებს და ექვემდებარება კორონაროპლასტიკას (სტენტირება, ბალონირება), მაშინ შესაძლოა კორონაროპლასტიკა ამ ეტაპზევე ჩატარდეს ან/და საჭირო გახდეს შემდეგ ეტაპად ჩატარება.

– რას გულისხმობს კორონაროპლასტიკა?

– კორონაროპლასტიკა მოიცავს ბალონურ ანგიოპლასტიკას (დილატაციას) და სტენტირებას. საზოგადოდ, კორონარული არტერიების შევიწროება – სტენოზი გამოწვეულია არტერიის შიდა კედელზე ათეროსკლეროზული ბალთების (ცხიმოვანი ფოლაქების) ჩალაგებით და კალციუმის დაგროვებით, რაც არღვევს გულის სისხლით მომარაგებას. ამ დროს უხშირესად ფიზიკური დაძაბვისას აღმოცენდება ტკივილი, წვის და სიმძიმის შეგრძნება გულმკერდში (სტენოკარდია). დაავადების პროგრესირებისას სისხლძარღვი სრულად დაიხურება, რაც მიოკარდიუმის ინფარქტს გამოიწვევს (მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტის დროს პაციენტს აქვს 10-15%-მდე სიკვდილის რისკი, ხოლო მარცხენა კორონარული არტერიის ღეროს ოკლუზიის შემთხვევაში პაციენტის გადარჩენის შანსი ძალიან დაბალია).

სტენოზირებული კორონარული არტერიის სანათურის გასაფართოებლად გამოიყენება ბალონური ანგიოპლასტიკა (დილატაცია) და სტენტირება.

ბალონური ანგიოპლასტიკის დროს ბალონური კათეტერი თავსდება სტენოზირებულ არტერიაში და ბალონი გაბერვის შედეგად იწვევს ათეროსკლეროზული ფოლაქის კომპრესიას, შემდეგ ბალონს ჩუტავენ და არტერიიდან გამოაქვთ, შედეგად არტერიის სანათური ფართოვდება, შესაბამისად, აღდგება სისხლის ნაკადი და უმჯობესდება მიოკარდის სისხლმომარაგება.

რაც შეეხება სტენტირებას, ბალონური დილატაციის შემდეგ უმეტესწილად სტენოზის აოკლუზიის (ჩაკეტვის) ადგილას ცილინდრული ფორმის მეტალის ბადე – სტენტი იმპლანტირდება. სტენტი მზადდება მეტალის სხვადასხვა შენადნობისგან (მაგალითად, უჟანგავი ფოლადი, კობალტ-ქრომი, პლატინა-ქრომი და სხვა). ზოგჯერ სტენტირება ხდება ბალონური დილატაციის გარეშე (პირდაპირი სტენტირება). დაზიანების სირთულისა და რაოდენობის გამო შესაძლოა საჭირო გახდეს რამდენიმე სტენტის იმპლანტაცია, თუმცა ზოგჯერ შესაძლოა უპირატესობა მიენიჭოს ღია ოპერაციულ ჩარევას – კორონარულ შუნტირებას.

კორონაროპლასტიკის, სტენტირების, ბალონირების შემდეგ აუცილებელია ექიმის მიერ დანიშნული მედიკამენტების დროული და უწყვეტი მიღება, წინააღმდეგ შემთხვევაში განვითარდება სტენტის თრომბოზი და მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტი, შესაძლო ლეტალური შედეგით!

– მოსალოდნელია თუ არა გართულებები კორონარული სტენტირების შემდეგ?

– მკურნალობის ამ მეთოდს გააჩნია გარკვეული გვერდითი მოვლენები და რისკები, თუმცა კორონარულ არტერიაში სტენტის იმპლანტაცია ხდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა მოსალოდნელი სარგებელი მნიშვნელოვნად მეტია მოსალოდნელი გართულების ალბათობაზე, რაც ყოველი კონკრეტული პაციენტის შემთხვევაში განსხვავებულია და პირველ რიგში, კორონარების დაზიანების ხარისხსა და მოცულობაზეა დამოკიდებული.

სტენტირების შემდგომი შესაძლო გართულებებია:

  • სტენოკარდია – გულმკერდის არეში ტკივილის, დისკომფორტის, სიმძიმის და წვის შეგრძნება პროცედურის დროს და შემდეგ (დროებითი);
  • ალერგიული რეაქცია;
  • პუნქციის ადგილას აღმოცენებული გართულებები (ჰემატომა, სისხლდენა);
  • არითმია (შემთხვევათა უმეტესობაში შექცევადი);
  • თრომბოემბოლია;
  • სტენტ-თრომბოზი (ანტიკოაგულანტების და ანტიაგრეგანტების სწორი გამოყენების მიუხედავად);
  • ინსულტი – შემთხვევათა 0.1%-ში;
  • კორონარის სრული დახურვა მასზე მანიპულაციის შედეგად – თუკი ამ დროს არსებობს მნიშვნელოვანი მოცულობის მიოკარდის დაზიანებისა და ინფარქტის განვითარების საშიშროება, ხოლო სტენტის იმპლანტაცია ვერ ხერხდება, მაშინ აუცილებელია სასწრაფოდ, ღია წესით კორონარული შუნტირება;
  • ინტრაპროცედურული ინფარქტი – მძიმე დაზიანების მქონე პაციენტთა 5%-თან ინტრაოპერაციული მიოკარდიუმის ინფარქტის თავიდან აცილება შეუძლებელია.

გეგმური სტენტირებისას პროცედურების მთლიან მოცულობაში სიკვდილობის მაჩვენებელი დაახლოებით 1%-ს უტოლდება.

მიოკარდის მწვავე ინფარქტისას, გულის კუნთის მწვავე დაზიანების გამო, სიკვდილის რისკი მიშვნელოვნად იზრდება (განისაზღვრება ინდივიდუალურად ყოველი კონკრეტული პაციენტისთვის), კარდიოგენული შოკის დროს წარმატებული სტენტირების მიუხედავად, სიკვდილის რისკი მკვეთრად იზრდება!

– რა შემთხვევაში ვითარდება რესტენოზი და რა მნიშვნელობა აქვს წამლით დაფარულ სტენტს?

– სტენოზირებული უბანი სტენტირების შემდეგ, უმეტეს შემთხვევაში, პრობლემას აღარ ქმნის, მაგრამ შემთხვევათა 15-20%-ში რამდენიმე თვეში ვითარდება ე. წ. რესტენოზი, ანუ სტენტირებულ სეგმენტში ანთებითი და ნაწიბუროვანი პროცესების გამო ჭარბად იზრდება პათოლოგიური ქსოვილი და ხდება ხელახალი შევიწროება, რის გამოც საჭიროა განმეორებით ჩარევა: ბალონური დილატაცია, სტენტირება და ოპერაცია (რესტენოზის პროცენტული მაჩვენებელი მკვეთრად იმატებს დიაბეტისა და რთული დაზიანების დროს). რესტენოზის ალბათობას მნიშვნელოვნად (2-5%-მდე) ამცირებს ე.წ. წამლით დაფარული სტენტი (სტენტი გარკვეული დროის განმავლობაში გამოყოფს ანტიპროლიფერაციული, ანტინფლამატორული მოქმედების ციტოსტატიკურ აციტოტოქსიკურ ნივთიერებას), რომელიც შეიძლება გამოვიყენოთ სამედიცინო ჩვენების და პაციენტის თანხმობის შემთხვევაში.

ევროპის კარდიოლოგთა საზოგადოების 2014 წლის რეკომენდაციების თანახმად, უმეტეს შემთხვევაში რეკომენდებულია წამლით დაფარული სტენტების გამოყენება, მაგალითად, შაქრიანი დიაბეტის დროს ნებისმიერი არტერიის სტენტირება, მარცხენა კორონარული არტერიის ღეროს სტენტირება, ოსტიალური დაზიანების, ბიფურკაციული (სისხლძარღვების გაყოფის ადგილის), გრძელი და მცირე დიამეტრის არტერიების სტენტირება, ასევე ქრონიკული ოკლუზიის, დაზიანებული შუნტის სტენტირება, თითქმის ნებისმიერი სტენტირება, სადაც არ არსებობს უკუჩვენება.

თანამედროვე, ბოლო თაობის წამლით დაფარული სტენტების წყალობით, რიგ შემთხვევებში შესაძლებელია პაციენტმა თავიდან აიცილოს ღია ოპერაციული ჩარევა – შუნტირება, ხოლო მძიმე კორონარული დაზიანებების და თანმხლები დაავადებების მქონე პაციენტებისთვის, რომლებსაც მაღალი რისკის გამო ვერ უტარდება ღია ოპერაციული ჩარევა, წამლით დაფარული სტენტების იმპლანტაცია გადარჩენის ერთადერთი გზაა.

* * *

წარმოგიდგენთ "ავერსის" კლინიკაში მომხდარ საინტერესო კლინიკურ შემთხვევას: 62 წლის მამაკაცს დაუდგინდა კორონარული არტერიების დაავადება, გადატანილი მიოკარდიუმის ინფარქტი (2014 წელს). ჩატარებულ კორონაროგრაფიაზე გამოვლინდა წინა დაღმავალი არტერიის ქრონიკული ტოტალური ოკლუზია (წინა დაღმავალი არტერია სასიცოცხლო მნიშვნელობის არტერიაა), იშემიური კარდიომიოპათია.

ექოსკოპიურად: განდევნის ფრაქცია – 20% (ნორმა 55% და მეტი), დიფუზური ჰიპოკინეზია, დიასტოლური დისფუნქცია რესტრიქციული ტიპის, მსუბუქი მიტრალური და ტრიკუსპიდური ნაკლოვანება, ტრივიალური აორტული ნაკლოვანება.

გულის ქრონიკული უკმარისობა მერყეობდა III-IV ფუნქციურ კლასებს შორის (NYHA). პერიოდულად ვითარდებოდა ჰიდროთორაქსი, რის გამოც პაციენტს უწევდა ხშირი ჰოსპიტალიზაცია. ჩივილებიდან: მოსვენებულ მდგომარეობაში და მცირე ფიზიკურ აქტივობაზე აღენიშნებოდა ჰაერის უკმარისობის შეგრძნება, რეტროსტერნალური დისკომფორტი.

პაციენტი მკურნალობდა თბილისის მრავალ კლინიკაში. შეფასდა მაღალი რისკის პაციენტად, უარი ეთქვა როგორც ინტერვენციაზე (სტენტირებაზე), ასევე შუნტირებაზე, არ მიეცა რეკომენდაცია დეფიბრილატორის იმპლანტაციაზე (გულის უკმარისობის დროს დაბალი განდევნის ფრაქციის პირობებში რეკომენდებულია დეფიბრილატორის იმპლანტაცია, რადგან პაციენტს აქვს გულის უეცარი გაჩერებისა და სიკვდილის რისკი. უეცრად გაჩერებული გულის ამუშავება შესაძლებელია კანქვეშ იმპლანტირებული დეფიბრილატორის წყალობით).

პროგნოზი: მხოლოდ მედიკამენტურ მკურნალობაზე პროგნოზი იყო ცუდი – პაციენტი იყო უეცარი სიკვდილის კანდიდატი!

2017 წელს, მაისის თვეში, პაციენტის ჰოსპიტალიზაცია "ავერსის" კლინიკაში გულის მწვავე უკმარისობის გამო მოხდა. ჩატარებული მედიკამენტური მკურნალობის და მდგომარეობის შედარებით გაუმჯობესების შემდეგ განმეორებით შეფასდა პაციენტის მდგომარეობა და მოსალოდნელი რისკები, პაციენტთან და ოჯახის წევრებთან კონსულტაციის შემდეგ გადაწყდა განმეორებითი კორონაროგრაფია და წინა დაღმავალი არტერიის ქრონიკული ოკლუზიის რევასკულარიზაცია, სტენტირება, თუმცა კორონაროგაფიის ჩატარების შემდეგ გამოვლინდა მარცხენა კორონარული არტერიის ღეროს ოკლუზია (ასევე შემომხვევი არტერიის ოკლუზია), რაც იყო მოულოდნელი, რის გამოც მნიშვნელოვნად გაუარესდა პროცედურული წარმატების ალბათობა (ღეროს ოკლუზიის შემთხვევათა უმეტესობაში ვითარდება უეცარი სიკვდილი), იმ ეტაპზე პაციენტის გულის სისხლმომარაგება ხდებოდა მხოლოდ მარჯვენა კორონარული არტერიის მეშვეობით, რომელიც კოლატერალური სისხლის ნაკადით ნაწილობრივ ამარაგებდა ჩაკეტილ წინა დაღმავალ და შემომხვევ არტერიებს.

მოულოდნელი სირთულეების მიუხედავად, პაციენტის ოჯახის წევრებთან შეთანხმებით, გადაწყდა ინტერვენციის ჩატარება, რადგან სტენტირების გარეშე, პაციენტი უახლოეს მამავალში განწირული იყო უეცარი სიკვდილისთვის.

მიზანი იყო – ნაწილობრივი ასრულფასოვანი რევასკულარიზაცია, გულის კუმშვის ფუნქციის გაუმჯობესება.

ინტერვენციის გეგმა კი ასეთი იყო:

1. ღეროსა და შემომხვევი არტერიის ქრონიკული ოკლუზიების რევასკულარიზაცია;

2. წინა დაღმავალი არტერიის ქრონიკული ოკლუზიის რევასკულარიზაცია;

3. წინა დაღმავალი არტერიის, შემომხვევი არტერიის, ღეროსა და მისი ბიფურკაციის სტენტირება.

ჩამოთვლილი სამივე ეტაპი ცალ-ცალკე მოცულობითი და მაღალი რისკის შემცველი პროცედურებია. პაციენტის მდგომარეობის გათვალისწინებით – განდევნის ფრაქცია 20% იყო (ფუნქციონირებდა გულის მხოლოდ 1/3), სამივე ეტაპის ერთდროულად განხორციელება მნიშვნელოვანი ტექნიკური სირთულე და პაციენტისთვის მაღალი რისკი იყო, რადგან ნებისმიერი გართულება და პროცედურული გადაცდომა გულის გაჩერებასა და სიკვდილს გამოიწვევდა.

პროცედურა გაგრძელდა 2 საათსა და 30 წუთს. პირველ ეტაპზე ოკლუზირებული (ჩაკეტილი) ღეროს და შემომხვევი არტერიის რევასკულარიზაცია მოხდა, მეორე ეტაპზე მოხერხდა ოკლუზირებული წინა დაღმავალი არტერიის რევასკულარიზაცია, ძლიერი კალცინოზის გამო მეორე ეტაპი გაგრძელდა 40 წუთს, მესამე ეტაპზე ჩატარდა წინა დაღმავალი არტერიის, შემომხვევი არტერიისა და ღეროს ბიფურკაციული სტენტირება "Culotte Stenting" ტექნიკით, წამლით დაფარული სტენტებით, შემდეგ კი სტენტების ბალონური პოსტდილატაცია "Kissing Balloon" ტექნიკით (საბოლოოდ სამი წამლით დაფარული სტენტის იმპლანტაცია მოხდა), ანგიოგრაფიული შედეგი კარგი იყო, ინტერვენცია დამთავრდა გართულების გარეშე.

სტენტირებიდან 2 თვის შემდეგ განდევნის ფრაქცია 20%-იდან 38%-მდე გაიზარდა, გაუმჯობესდა გულის თითქმის ყველა პარამეტრი, გულის უკმარისობის ფუნქციური კლასი III-IV-დან შემცირდა II ფუნქციურ კლასამდე, პაციენტი აღარ საჭიროებს დეფიბრილატორის იმპლანტაციას.

ამგვარად, ინტერვენციული ღონისძიებებისა და ოპტიმალური მედიკამენტური მკურნალობის შედეგად:

  • პაციენტმა მიიღო სრულფასოვანი რევასკულარიზაცია;
  • მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა სიცოცხლის ხარისხი;
  • მნიშვნელოვნად შემცირდა რისკები და გაუმჯობესდა პროგნოზი.